133

Sayıştay’ın Anayasal Konumu Üzerinde Tartışmalar

Görüldüğü gibi Sayıştay’ın konumu ve niteliği konusunda birbiri-

ne zıt görüşler ileri süren tarafların, kendi görüşlerini destekleyen son

derece güçlü argümanları mevcuttur. Bu noktada hemen ifade etmek

gerekir ki; tartışmanın asıl ekseni Sayıştay’ın bir yargı organı olup ol-

madığıdır. Sayıştay’ı bir yargı organı olduğunu kabul eden müellifler

arasında, yüksek mahkeme niteliğinde olduğunu savunanlar azınlık-

tadır. Sayıştay’ın yüksek mahkeme olduğunu savunanlar iki noktaya

dikkat çekmektedir. Bunlardan birincisi, Anayasanın vergi ve benzeri

mali yükümlülükler hakkında Sayıştay ve Danıştay kararları arasın-

da uyuşmazlık olması halinde, Danıştay kararlarına üstünlük tanımış

olmasıdır. Anayasanın, bu iki organ arasında böyle bir karşılaştırma

yapmış olmasının, Danıştay ve Sayıştay’ın birbirine eşit kurumlar ol-

duğunu gösterdiği ileri sürülmektedir. Diğer bir dayanak noktası ise

Anayasa’nın 68. maddesinin 5. fıkrasında yer alan “… Sayıştay dâhil

yüksek yargı organları…” ibaresidir.

Şunu belirtmek gerekir ki; Yük-

sek yargı organlarını açıkça zikreden 1982 Anayasası’nın hükümleri

karşısında, Sayıştay’ı yüksek mahkeme kabul etmek oldukça zorlama

bir yorum olacaktır.

1961 Anayasası döneminde, Sayıştay’ın konumu ve niteliği konu-

sunda çelişkili kararlar veren Anayasa Mahkemesi, 1982 Anayasası

döneminde de benzer tutumunu devam ettirmiş, birbirine tezat teşkil

eden kararlar ihdas etmiştir.

11.07.1991 tarihli kararında Anayasa Mahkemesi, Sayıştay’ın “…

kimi kesin kararlar alan kendine özgü bir anayasal kurum…” oldu-

ğu sonucuna varmış, yargı yeri olmadığını tespit etmiştir. Bu kararda,

özellikle ilgi çeken saptamalar arasında, “Sayıştay kararlarına karşı

YAŞ ve HSYK’ya benzer şekilde yargı yolunun kapatılmış olmasının

onu yargı organı haline getirmeyeceği, Sayıştay üyelerine tanınan gü-

vence ile yargıç güvencesinin birbirinden ayrı olduğu, Sayıştay’ın yar-

gı organı olmadığı” bulunmaktadır.

Anayasa Mahkemesi, mezkûr

1982 Anayasası’nın 68. maddesinin 5. fıkrasındaki düzenleme şöyledir: Hâkimler

ve savcılar, Sayıştay dâhil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve

kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi

niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükse-

köğretim öncesi öğrencileri siyasî partilere üye olamazlar.

)

Dr. Abdullah Uz, “Hesapları Kesin Hükme Bağlamakla Görevli Sayıştay’ın Yar-