134

303

TBB Dergisi 2018 (134)

Nur BOLAYIR

rilmesinden sonraki bir tarihe rastlaması ihtimalinde ise, bölge adliye

mahkemesince karar verilmediği sürece bu delil istinaf yargılaması sı-

rasında gösterilebilecektir.

Söz konusu düzenleme, istinaf aşamasında

yeni delil gösterme yasağının tam anlamıyla istisnasını teşkil etmekte

ve gerek ilk derece yargılamasından önce veya ilk derece yargılaması

sırasında mevcut olan, gerekse ilk derece yargılamasının sona ermesin-

den sonra varlık kazanmış olan delilleri kapsamına almaktadır.

Madde metninde, yeni delil gösterilebilmesi için söz konusu de-

lilin ilk derece mahkemesindeki yargılama sırasında gösterilememe-

sinin mücbir sebepten ileri gelmesi şartı aranmaktadır. Mücbir sebep

kavramı, borçlar hukuku bakımından objektif teori ışığında açıklan-

makta; bu bağlamda deprem, su baskını ve savaş gibi ilgiliyle ilişkisi

olmayan ve önüne geçilemeyen bir kuvvet sonucunda, dışarıdan ger-

çekleşen olaylar sebebiyle delile ulaşılamaması objektif imkânsızlık

çerçevesinde mücbir sebep teşkil etmektedir. Medenî usûl hukuku

bakımından ise, mücbir sebep kavramı sübjektif teori ışığında yorum-

lanmakta; hakkaniyet gereğince bir kimseden beklenen çaba ve özene

rağmen bir delilin tarafın kusuru olmaksızın elde edilememesi, süb-

jektif imkânsızlık dâhilinde mücbir sebep olarak kabul edilmektedir.

Meseleyi örneklerle açıklayacak olursak, ilk derece yargılaması devam

ederken bir belgenin depremde kaybolup istinaf yargılaması sırasında

bulunması halinde, objektif teori uyarınca mücbir sebepten söz edile-

cektir. Buna karşılık, ilk derece mahkemesinde lehine hüküm verilen

taraf aleyhine olan delili çalarak veya saklayarak o delile ulaşılmasını

engellemiş ve delil istinaf yargılaması sırasında ele geçirilmişse, süb-

jektif teori uyarınca mücbir sebep karşımıza çıkacaktır.

Mücbir sebep

kavramı borçlar hukukunda kullanıldığı anlamıyla anlaşılacak olursa,

HMK.m.357/f.III’te öngörülen istisnaî hükme dayanılarak istinaf aşa-

masında yeni delil gösterilmesi büyük ölçüde imkânsızlaşacaktır.

nedenle, medenî usûl hukuku bağlamında mücbir sebebin borçlar hu-

kukundakinin aksine, objektif bir imkânsızlıktan ziyade sübjektif bir

imkânsızlığı ifade ettiği kabul edilmelidir.

Çiftçi, s.558.

Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C.I-II, 7.Baskı, İstanbul 2000, s.914.

Akkaya, s.292.

Akil, s.315.

Ramazan Arslan, Medeni Usul Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi, Ankara

1977, s.85. Yargıtay da mücbir sebebi isabetli olarak sübjektif teori ışığında de-

ğerlendirmektedir.

“…

Tapu sicilleri alenî ise de, davalı karı koca arasında 1947