134

376

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

Tüketim ödüncünde de ifade edildiği üzere kullanım ödüncün-

deki iade muhatabı ile denkleştirme yükümlüsü ve alacaklısı olan ta-

raflar birbirinin aynı değildir. Zira söz konusu eşya üzerinde miras

bırakan ölmeden önce farklı bir hukukî işlem, öldükten sonra muh-

temel farklı bir hukukî işlem ve buna bağlı olarak farklı taraflar or-

taya çıkmaktadır. Böylece denkleştirme ve kullanım ödüncü, yapılan

hukukî işlemin niteliği, iadeyi talep edecek tarafın sonradan değişip

değişmemesi, iade konusunun değişip değişmemesi yönleriyle birbi-

rinden ayrılmaktadır.

III –DENKLEŞTİRMENİN HUKUKÎ MÂHİYETİ HAKKINDAKİ

GÖRÜŞLER

Karşılaştırılan kurumlarla birlikte değerlendirildiği üzere, denk-

leştirme kendine has özellikleriyle diğer borç kaynaklarından farklılık

göstermektedir. Bazen ismen bazen de kimi özellikleriyle denkleştir-

me farklı müesseselerle benzerlik gösterse de tam olarak örtüştüğü bir

hukukî durumdan bahsetmek zordur. Bu nedenle mirasta denkleştir-

menin hukukî mahiyeti doktrinde tartışmalıdır.

Denkleştirmenin hukukî niteliği ile ilgili doktrinde beyan edilen

görüşler şu şekilde özetlenebilir:

İlk görüşe

göre mirasta denkleştirme bir ön vasiyettir. Ön vasiyet

miras bırakanın kanunî ya da atanmış mirasçılarından biri lehine yap-

tığı vasiyettir.

Ancak mirasta denkleştirmenin bir ön vasiyet olarak

değerlendirilmesi mümkün değildir. Her şeyden önce denkleştirmede

ön vasiyette alacak bir ölüme bağlı tasarruftan doğmaktadır. Denkleş-

tirme borcu ise kanunda düzenlenmiştir. Diğer yandan ön vasiyette

tereke borçlu durumda iken, denkleştirmede tam aksi bir durum söz

konusudur.

Görüşler ve görüşler hakkında beyan edilmiş fikirler için bkz. Eren, “Mirasta

İade” (birinci bölüm),

s. 341 vd.; Turan Başara, s. 15 vd.; Kocayusufpaşaoğlu, Mi-

ras Hukuku,

s. 439 vd.; Guısan,

s. 202 vd.

Bu yöndeki görüşler için bkz. Eren, “Mirasta İade” (birinci bölüm),

s. 341.

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 262; Eren, “Mirasta İade” (birinci bölüm),

s. 341; İmre, s. 184, 185; Serozan-Engin, s. 393, 394; Dural-Öz, s. 147.