134

377

TBB Dergisi 2018 (134)

Bedia GÜLEŞ

Görüşlerden ikincisi

denkleştirmenin mahiyetini bir mükellefi-

yet olarak değerlendirmektedir. Mükellefiyet, miras bırakanın yaptığı

ölüme bağlı bir tasarrufla ölüme bağlı tasarrufta bulunduğu şahsa, bu

yolla yaptığı kazandırmaya bağlı olarak bir edim yükü getirmesidir.

Ancak bu görüş de denkleştirme kavramı ile örtüşmemektedir. Çün-

kü denkleştirme talep edilebilir bir borç iken, mükellefiyet bir borç ol-

mayıp, sadece yerine getirilmesinde yararı olanlara bunu talep yetkisi

verir. Ayrıca mükellefiyet bir amaç için konulurken, denkleştirme ta-

lebinde böylesi bir amaç yoktur.

Aynî görüşe

göre ise denkleştirmeyi talep yetkisi aynî bir etkiye

sahiptir. Böylece denkleştirme borçlusu ve alacaklısı olan kanunî mi-

rasçıların hisseleri kendiliğinden değişir. Bu görüş de tutarlı bulunma-

maktadır; nitekim denkleştirme hisseleri değiştirme değil, zaten belli

olan hisseler arası eşitliği sağlama işlemidir.

Hâkim görüşe

göre ise denkleştirme şahsî bir borçtur. Bazı gö-

rüşler bu borcu doğrudan kanuna dayandırırken, bazılarına göre de

borç hem kanundan hem miras bırakanın iradesinden kaynaklanmak-

tadır

IV– DENKLEŞTİRMENİN ŞARTLARI

Miras bırakanın mirasçılarına herhangi bir zamanda, herhangi bir

niyetle yaptığı kazandırmanın denkleştirme işlemine tabi tutulması

mümkün değildir. Denkleştirme talebine şayan bir kazandırma, bu ka-

zandırmanın zamanı ve niteliği bazı özellikleri taşımalıdır. Buna göre

denkleştirme işlemi için aşağıda sayılan şartlar bir arada bulunmalıdır:

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 440. Ayrıca bkz. Eren, “Mirasta İade” (bi-

rinci bölüm),

s. 342.

Köprülü, s. 180; Hatemi,

s. 110; Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 281; Ber-

ki Ş., s. 64; Gönensay-Birsen, s. 144; İmre, s. 200; İnan-Ertaş-Albaş, s. 211;

Sero-

zan-Engin, s. 398; Öztan, Miras Hukuku, s. 295; Kılıçoğlu, Miras Hukuku, s. 140;

Dural-Öz, s. 162 vd.; İmre-Erman, s. 141. Mükellefiyet kavramının geniş incele-

mesi için, Abdülkerim Yıldırım, Türk Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarruflarda

Şart ve Mükellefiyet, Türk Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Mü-

kellefiyet, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014, s. 40 vd.

Guisan, s. 203 vd. Ayrıca bkz. Eren, “Mirasta İade” (birinci bölüm),

s. 342.

Eren, “Mirasta İade” (birinci bölüm),

s. 343; İmre, s. 725; Tüfek, s. 233; Şener, Mi-

ras Hukuku, s. 626; Özuğur, s. 411.

Bkz. Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 440.