134

374

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

paylaşma kuralı ile denkleştirme kurumu tam da bu noktada birbirin-

den ayrılmaktadır.

Denkleştirme kurumu ile paylaştırma kuralı arasındaki fark bir

örnekle ifade edilebilir. Bir kimsenin elinde, kendisi ölünce terekesi

olacak bir miktar kitabı olsun. Bunların içinden bir kitabı, gerçekten

istifade etmesi gerektiğini düşünerek küçük çocuğuna versin. An-

cak bu kitabın verilmesi, değer itibariyle başka bir kitabın verilmesi

açısından fark oluşturmasın. Ayrıca paylaşımda da bu durum göz

önünde bulundurulsun. Böyle bir durumda miras paylaşım kuralı söz

konusudur. Ancak söz konusu kitap antika bir kitap olup, değerinin

yanında diğer kalan kitaplar cüzi bir değer ifade etseydi, o zaman bu

kitabın verilmesi artık paylaşım kuralı olarak nitelenmezdi. Bu du-

rum yerine göre, şayet ölümden sonra küçük çocuğun olması kararı

alındıysa bir vasiyet veya o anda teslim edildiyse bir bağışlama olabi-

lirdi. Bağışlama olması durumunda da artık denkleştirme söz konusu

olabilirdi.

Verilen örneğin de ortaya koyduğu üzere, paylaşım kuralı ölüm-

den sonra hüküm ifade etmek üzere miras bırakanın alelade bir

“bu

senin olsun, bu da senin olsun”

demesi iken; denkleştirmeye sebep du-

rumda miras bırakan sağlığında

“bundan sonra hep senin olsun”

amacı

taşımaksızın bir kazandırmada bulunmaktadır. Zira böyle bir amaç

taşısa ve bunu da bir şekilde belirtse idi denkleştirme olmaması yö-

nündeki iradesini ortaya koymuş olurdu. Ancak bir iradenin miras

paylaşım kuralı olup olmadığının sınırını çizmek her zaman bu şekil-

de kolay olmayabilir. Tereddüt hâlinde ise TMK m. 647/3’e göre irade

paylaşma kuralı sayılmalıdır.

Paylaşım kuralı ile denkleştirmenin ayrıldığı diğer bir nokta ola-

rak da mahiyetleri zikredilebilir. Nitekim miras bırakanın miras pay-

laşımına ilişkin irade ettiği kural, aynî bir etkiye sahip değildir.

Diğer

bir deyişle miras bırakanın bu tahsisi o eşyanın mülkiyetinin mirasçıya

Gerçi bu halde de miras bırakan kasten eşitsizliğe sebep olmakla aynı zaman-

da kazandırmanın alt soy için denkleştirmeye tabi olmayacağını da beyan etmiş

olmaktadır. O hâlde kazandırma denkleştirmeden kurtulmuş olacaktır. Ancak

burada dikkate sunulan nokta konunun denkleştirmeyi ilgilendiren bir mahiyet

kazanmış olmasıdır.

İmre-Erman, s. 482; Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 703; İmre, s. 666; Sero-

zan-Engin, s. 646, 647; Öztan, Miras Hukuku, s. 491.