134

455

TBB Dergisi 2018 (134)

Murat AYDOĞDU / Serdar NART

of Prohibiting and Preventing the Illicit Import, Export and Transfer

of Ownership of Cultural Property–1970) 1981 yılından beri taraftır.

Keza bu Konvansiyona uygun 2862 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkla-

rını Koruma Kanunu

çıkartılmıştır. Ne var ki Ülkemizde, İsviçre’ye

benzer şekilde, kültür varlıkları hakkında zamanaşımı sürelerinin 30

yıl gibi yüksek bir süreye çıkartılmadığı görülmektedir. İsviçre’de ise

1970 tarihli UNESCO Konvansiyonuna bağlı kültür varlıkları hakkın-

da zamanaşımı üst süresi, İsviçre Borçlar Kanunu’nda yapılan çeşitli

değişikliklerle (örneğin, Art.196a, 210, 371) 30 yıla çıkartılmıştır.

An-

cak belirtmek gerekir ki 30 yıllık süreler, satış sözleşmesi ile ilgili sü-

reler olup, 1995 tarihli Unidroit Sözleşmesine göre satış sözleşmesine

tabi olmayan, çalınmış kültür varlıklarının iadesi 50 yıllık zamanaşımı

süresine bağlıdır.

Anayasamız gereği 50 yıllık süre, iç hukukumuzda

da uygulanacaktır.

Ne var ki satış sözleşmesine bağlı olarak 50 yıllık

Anlaşmanın Türkçe metni için bkz. RG. 26.1.981, S:17232. Anlaşma hakkında bkz.

Neslihan Kürüm, Uluslararası İlişkilerde Kültür Varlıklarının Yeri, Yayımlanma-

mış YL Tezi, Edirne Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aralık 2005,

s.3 vd. Kültür varlıklarının cezai boyutta korunması hakkında bkz. Durmuş Tez-

can: “Arkeolojik Kültür Varlıklarının Korunması ve Milletlerarası Ceza Hukuku”,

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi

, Cilt: 51 Sayı: 1 Yayın Tarihi:

1996, s.425 vd.

RG.23.07.1983, S:18113.

Bu konularda bkz. Koller, OR BT, §4, Nr.268; KUKO OR-Honsell, Art.196a, Nr.1

ve Art.210, Nr.3, Art.371; Honsell, BT, s.71; Schönle/Higi, Art.196a, Nr.2 vd.; OFK-

Kren Kostkiewicz, Art.196a, Nr.1-2 ve Art.210, Nr.7; Gauch, Revisionsentwurf,

s.145 vd.; Gauch, Die revidierten Art. 210, s.124 vd.; Reetz/Lorenz, s.17 vd.; Kra-

uskopf, s.85 vd.

Bu sözleşmeye göre eser sahibi, eserlerin yerini ve zilyedin kimliğini öğrendiği

andan itibaren üç yıl içinde ve her halükârda hırsızlıktan itibaren 50 yıl içinde iade

talebinde bulunmalıdır (Çalınmış veya Yasa Dışı Yollardan İhraç Edilmiş Kültür

Varlıklarının Uluslararası İadesine İlişkin 24 Haziran 1995 tarihli Unidroit Sözleş-

mesi m.3). İade talebi, âkit devletin kamu koleksiyonuna ait bir eser veya belir-

lenmiş bir anıt ya da arkeolojik bir sit alanının bütünleyici parçasını oluşturan bir

kültür varlığı için yapılmakta ise, zamanaşımı süresi, davacının kültür varlığının

yerini ve zilyedin kimliğini öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlayan üç yıllık

zamanaşımı süresinden başka bir süreye tabi tutulmamıştır. Bununla birlikte her

akit devlet kendi kanunlarında tesis edilmiş olmak kaydıyla, 1995 tarihli Unidroit

Sözleşmesi 3/IV hükmüne tabi bir talebin 75 yıl veya daha uzun bir süreye tabi ol-

duğunu beyan edebilir. Bu beyanı yapan bir akit devletteki bir anıttan, arkeolojik

sit alanından ya da kamu koleksiyonundan alınan bir kültür varlığının iade talebi

de aynı süreye tabi tutulur. Bu konuda bkz. Kürüm, s.81; Tezcan, s.433-434.

1982 Anayasamızın 90. Maddesinin son fıkrasında “usulüne uygun olarak yürür-

lüğe konulmuş uluslararası sözleşmelerin kanun hükmünde olduğu ve bunlar

hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulama-

yacağı” hükme bağlanmıştır. Bu konuda bkz. Kürüm, s.5.