502 / 705
501
TBB Dergisi 2018 (134)
Nuşen Pelin DALGIÇ ATABAŞ
uygulanması gerektiği kabul edilse de, söz konusu ilkenin çok katı
bir biçimde uygulanmasının haksız sonuçlara yol açabileceği ve belge
retlerinin fazlalığı nedeniyle akreditif mekanizmasının işleyişini ak-
satabileceği üzerinde durulmuştur. Bunun sonucunda, doktrinde bir
grup, belgelere sıkı bağlılık ilkesinin yorumu bakımından bir farklı-
laşmanın söz konusu olabileceğini ve böylece katı uygulamanın önüne
geçilebileceğini savunmuştur.
56
Bir diğer grup ise, akreditifin işleyiş
ve amacına daha uygun olduğunu kabul ettikleri, esas itibariyle uy-
gunluk (esasta uygunluk) ilkesinin (
doctrine of substantial compliance
)
uygulanması gereği üzerinde durmuştur.
57
Belgelere sıkı bağlılık ilkesinin katı bir şekilde uygulanması neti-
cesinde ortaya çıkabilen haksızlıkları bertaraf etmek adına, “belgelere
harfi harfine uygunluk” (“
mirror image”
) yaklaşımı yerine basit hatalar
ve yazım yanlışlarının önemsiz hatalar olarak kabul edilip, söz konusu
hatalar nedeniyle belgelerin reddedilmemesi gerektiği savunulmuş-
tur.
58
Bu durumda ise banka, hangi hataların önemsiz, hangi hataların
ise önemli ve belgelere sıkı bağlılık ilkesine göre belgenin reddini ge-
rektirdiği yönünde bir değerlendirme yapmak zorunda kalacaktır
59
-ki
belgelere sıkı bağlılık ilkesini savunanlara göre banka belgelerle ilgili
bir değerlendirmede bulunmadan belgeleri ret ya da kabul etmelidir.
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ndeki mahkeme uygulama-
ları ile gündeme gelmiş olan “esas itibariyle uygunluk ilkesi” ise, sıkı
bağlılık ilkesi ile karşılaştırıldığında, bankalara, belgelerin incelen-
mesi bakımından, daha fazla değerlendirmede bulunabilme imkânı
tanımaktadır. Söz konusu ilkeye göre, bir belgenin esası dikkate alın-
dığında akreditifin şartlarına uyduğu görülüyorsa, bankanın amacı
belgeyi mümkün olduğunca onaylamak olmalıdır. Bununla beraber,
söz konusu yaklaşım, esaslı eksiklikler ve hatalar bakımından geçerli
olmayacaktır.
60
56
Bu yönde bkz. Alavi, (Principle of Strict Compliance) s. 8-9; Reisoğlu, (Akreditif)
s. 271-272; Kaya, s. 111-112.
57
Aynı yönde bkz. Reisoğlu, (Akreditif) s. 272.
58
Belgelere sıkı bağlılık ilkesi çerçevesinde yer alan her iki yaklaşım hakkında bilgi
için bkz. Andreas Karl, “Letters of Credit and ‘The Doctrine of Strict Complian-
ce’”, (çevrimiçi)
http://www.juridicum.su.se/transport/Forskning/Uppsatser/EssayKarl.pdf (26.10.2017), s. 23-24.
59
Bu yönde bkz. Alavi, (Principle of Strict Compliance) s. 8-9.
60
Esas itibariyle uygunluk ilkesi hakkında bkz. Karl, s. 24-25.