134

499

TBB Dergisi 2018 (134)

Nuşen Pelin DALGIÇ ATABAŞ

UCP 500 m.4’te, akreditif ilişkisi içerisindeki tarafların belgeler

üzerinden işlem yapacakları belirtildikten sonra, m. 13(a)’da şu şekil-

de bir belirlemede bulunulmuştu; “Dış görünüşleri itibariyle akredi-

tif şartlarına uygun gözüküp gözükmediklerinden emin olmak için

bankalar akreditifte şarta bağlanan bütün belgeleri makul derecede

özen göstererek incelemelidirler. Belgelerin dış görünüşleri itibariyle

akreditif şartlarına uygunluğu bu maddelerde yansıtılan milletlera-

rası standart bankacılık uygulaması ile belirlenecektir.” Kısacası, UCP

500’de, bankaların belgeleri şeklen, dış görünüşleri itibari ile (

on their

face

) inceleyecekleri ve bu incelemede makul özeni (

reasonable care

) gös-

terecekleri belirtilmişti.

Belgelerin dış görünüşleri itibari ile incelenmesinin ne anlama

geldiği hususunda ICC Ulusal Komiteleri’nin yorum kararına göre,

“… belgelerin akreditif koşullarına uygun olup olmadığı ve birbiri ile

uyumlu olup olmadığı konusunda karar verme, münhasıran bankala-

rın belgeleri incelemesine -yoksa bankaların anlayışına değil- dayana-

caktır. Diğer bir deyişle akreditifte belgeleri inceleme metodu vardır

ki, bu metod bankacılara özeldir. Bu metod bazı beyanların, hükümle-

rin veya koşulların belgeler üzerinde bulunup bulunmadığını araştır-

ma çabasını ifade etmektedir”.

Bununla beraber, hemen tüm dünyada akreditife ilişkin temel il-

kelerden biri olduğu kabul edilmesine karşın, UCP 500 ve daha önceki

UCP metinlerinde, bankaların belgelerle bağlı olması kuralına ilişkin

standartlar ele alınmamış; sadece, yukarıda belirtmiş olduğumuz

UCP 500 m. 13(a)’da olduğu gibi, makul özenin belirlenmesine yönelik

olarak uluslararası standart bankacılık uygulamasının göz önüne alı-

nacağı belirtilmişti.

Bu durum ise, sonuç olarak söz konusu standart-

ların yorumunun ulusal mahkemelere kalmasına ve bu yorumların da

uluslararası bankacılık standartlarından ziyade yorumlayan hâkimin

içinde bulunduğu hukuk kültürünün yaklaşımını yansıtmasına neden

olmaktaydı.

Bu nedenle bankaların belgelerle bağlı olması kuralına

yüklenen anlam üzerinde birlik sağlanamamaktaydı.

Naklen: Reisoğlu, (Akreditif) s. 269.

UCP 500’de yer alan bu belirlemenin eleştrisi için bkz. Roberto Bergami, “Will

the UCP 600 Provide Solutions to Letter of Credit Transactions?”, International

Review of Business Research Papers, Vol. 3 No. 2 June 2007, 41-53, s. 47-48.

E. Peter Ellinger, “The UCP-500: Considering a New Revision”, LMCLQ 2004

(February, Part I) 30, s. 37-38.