134

624

Uluslararası Hukuk Açısından Fırat Kalkanı Harekâtının Meşruluğu Sorunu

b) Meşru Müdafaa Hakkı Çerçevesinde Kuvvet Kullanılması

Uluslararası hukukta kuvvet kullanmayı meşru kılan gerekçe-

lerden birisi de, meşru müdafaa hakkıdır.

133

Aynı zamanda bir örf ve

âdet kuralı olan meşru müdafaa hakkı, BM Şartının 51. maddesinde

düzenlenmiştir:

“Bu Şartın hiçbir hükmü, BM üyelerinden birinin silahlı

bir saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve gü-

venliğin korunması için gerekli önlemleri alıncaya dek, bu üyenin doğal olan

bireysel ya da müşterek meşru müdafaa hakkına halel getirmez.

Üyelerin bu

meşru müdafaa hakkını kullanırken aldıkları önlemler hemen Güven-

lik Konseyine bildirilir ve Konseyin işbu Şart gereğince uluslararası

barış ve güvenliğin korunması ya da yeniden kurulması için gerekli

göreceği biçimde her an hareket etme yetki ve görevini hiçbir biçimde

etkilemez.”

Yukarıda ele alınan BM Güvenlik Konseyi kararlarına ilişkin ola-

rak genel bir değerlendirme yapılacak olursa, söz konusu kararlar,

daha çok uluslararası topluma hitap eden, uluslararası toplumla bir-

likte hareket etmeyi öngören kararlardır. Doğrudan bireysel meşru

müdafaa hakkına olanak tanıyan kararlar olarak gözükmemektedir.

Nitekim Türkiye de, Fırat Kalkanı Harekâtı’nı, BM Kararlarından zi-

yade meşru müdafaa hakkına dayandıran resmî açıklamalarda bulun-

maktadır. Resmî makamlar tarafından yapılan açıklamalar, Harekâtın

meşru müdafaa hakkı çerçevesi yapıldığı yönündedir. Örneğin 28 Ey-

lül 2016 tarihli MGK Basın Bildirisinde, “Fırat Kalkanı Harekâtının,

uluslararası hukuktan kaynaklanan meşru müdafaa hakkımız çerçe-

vesinde, Suriye’nin toprak bütünlüğü esas alınarak icra edildiği” ifade

edilmiştir.

134

Meşru müdafaa hakkı, mağdur devlet tarafından bireysel olarak

kullanılabileceği gibi, diğer devletlerle birlikte müşterek olarak da kul-

lanılabilir. Türkiye, Fırat Kalkanı Harekâtı ile meşru müdafaa hakkı-

nı bireysel olarak kullanmıştır. Türkiye’nin Harekâtı ÖSO ile birlikte

gerçekleştirmiş olması, müşterek meşru müdafaa hakkını kullandığı

anlamına gelmemektedir. Uluslararası Adalet Divanı, 27 Haziran 1986

tarihli

Nikaragua’da ve Nikaragua’ya Karşı Askeri ve Yarı Askeri Faaliyetler

133

Meşru müdafaa hakkı konusunda bkz. Berdal Aral, Uluslararası Hukukta Meşru

Müdafaa Hakkı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999

134

29 Eylül 2016 tarihli MGK Basın Bildirisi, para. 5