99 / 497
98
Kamu Hizmetine Girişte ve Yükselmede Kadınlara Pozitif Ayrımcılık Yapılması ...
eşitliğin gerçekleşmesinin önünü açmaktadır. Gerek genel olarak eşit-
liğe ilişkin hükümler, gerekse kamu hizmetine girişe ilişkin hüküm-
ler “
eşitlik
” ilkesine ve “
ayrımcılık yasağına
” vurgu yapmaktadır. Baş-
ka bir ifadeyle, kamu hizmetine girişte ve görevde yükselmede şekli
anlamda eşitlik gerçekleşmiştir.
13
Ancak, Türkiye’de cinsiyete dayalı
ayrımcılığı yasaklayan bu hükümlerin birçok yönden toplumsal gele-
neklerin ve kültürel dogmaların süzgecinde kaldığı
14
ve kâğıt üzerine
sağlanan eşitliğin etkilerinin toplumsal hayata tam olarak yansımadığı
görülmektedir.
1982 Anayasası’nın 10’uncu maddesinde herkesin dil, ırk, renk,
cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebepler-
le ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu düzenlenmiştir.
2004 yılında 10’uncu maddeye “
Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir.
Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür”
ve 2010 yı-
lında
“Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlana-
maz”
hükümleri eklenmiştir. Bu iki ek düzenleme, hukuki anlamda ka-
dın erkek eşitliğine vurgu yaparak; fiili hayattaki eşitsizliği kabul edip,
devlete bu eşitsizliği gidermeye yönelik tedbirler almak konusunda
bir görev vermiştir. Türkiye aynı zamanda 1986 yılından beri Kadı-
na Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ne (CEDAW)
taraftır.
15
Bu sözleşme, taraf devletlere kadınlara karşı ayrımı ortadan
kaldırıcı bir politika izleyerek çeşitli geçici veya özel tedbirler alma ve
yasal düzenlemeler yapma ödevi vermiştir. Türkiye’de Anayasa de-
ğişikliğinden sonraki süreçte mevzuatta kadınlar lehine ve hatta bir
kısmı pozitif ayrımcılık niteliğinde sayılan önlemler alınmıştır.
16
An-
13
Şekli hukuki eşitlik kanunların genel ve soyut nitelik taşıyarak herkese eşit uygu-
lanmasıdır. Maddi hukuki eşitlik ise, aynı durumda bulunanların hak, ödev, yet-
ki ve sorumluluklarının eşit olmasıdır. Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku,
Yetkin Yayınları, Ankara 2011, Gözden geçirilmiş 12. baskı, s. 151.
14
Şeref İba, “Eşitlik ve Pozitif Ayrımcılık Kavramları Yönünden Dokuzuncu Anaya-
sa Değişikliği”,
Amme İdaresi Dergisi
, C. 39, S.1, 2016, s. 9.
15
CEDAW’ın dışında Türkiye’nin taraf olduğu diğer birçok uluslararası sözleşme
de cinsiyete dayalı ayrımcılığı yasaklamakla birlikte CEDAW’ın taraf ülkelere ka-
dın-erkek eşitliğini fiiliyata geçirmek üzere pozitif eylem yükü getirmesi önemli-
dir.
16
Anayasa değişikliğinin yapıldığı 2004 yılından itibaren yaptığımız mevzuat ta-
ramasında, kadınlar lehine bazı düzenlemelere rastlamaktadır. Örneğin 2012 yı-
lında 5393 s. Belediye Kanunu’na “Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in
üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır.”
hükmü eklenmiştir. 2004 yılında yürürlüğe giren Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin