103 / 497
102
Kamu Hizmetine Girişte ve Yükselmede Kadınlara Pozitif Ayrımcılık Yapılması ...
jürileri de genellikle erkeklerden oluşmaktadır. Yapılan anket çalışma-
larında erkeklerin kadınların iş yaşamındaki yerine ilişkin cevapları-
nı
26
dikkate aldığımızda, idarenin kamu hizmetine alınmada ve yük-
selmede takdir yetkisini aynı nitelikte bir kadın ve erkek karşı karşıya
geldiğinde çoğunlukla kadın aleyhine kullandığı sonucunu çıkarabili-
riz. 2016 yılı AB İlerleme Raporunda da belirtildiği üzere ilk kez kamu
hizmetine girişin ilk aşaması liyakate dayanan merkezi sınavlar aracı-
lığıyla yapılıyor olsa da, mülâkat aşamasının işleyişi yeterince objektif
değildir; siyasi ve kişisel iltimasa açıktır.
27
Erkek egemen bir iş yerinde kadın yeterli niteliğe sahip olsa da
meslekte ilerlemesi ve üst düzey makamlara gelebilmesi oldukça güç-
tür.
28
Kamu sektöründe, kadınların üst düzey pozisyonlara gelmesinin
basmakalıp yargılar tarafından engellenmesi ve kadınların da bunu
çaresizlikle kabullenmesi anlamına gelen “
cam tavan
” sendromu bu-
lunmaktadır.
29
Bu durum Avrupa Birliği İlerleme Raporlarında da
26
Örneğin, bir araştırmada erkek kamu görevlileri , “kadınlar üst düzey yönetici
olarak atanmamalı”, “Kadınlar erkeklere göre daha duygusal olduklarından üst
düzey yöneticilikte başarılı olamazlar”, “Kadınların yetenekleri üst düzey yöneti-
ci olmaları için sınırlıdır” gibi genellemelere katıldıklarını belirtmişlerdir. Dursun
Bingöl, Enver Aydoğan, Gökçen Şenel ve Pelin Erden, “Cam Tavan Sendromu ve
Kadınların Hiyerarşik Yükselmelerindeki Engeller: T.C. Enerji Bakanlığı Ankara
Merkez Teşkilatı Örneği”
, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi
, C. 12,
S. 1, 2011, s. 115-132.
27
AB 2016 Türkiye Raporu, s. 15,
https://www.ab.gov.tr/files/pub/2016_ilerle-me_raporu_tr.pdf
28
Örneğin kadın çalışanların kariyer gelişimindeki engelleri tespit etmek amacıyla
Balıkesir ilinde kamu ve özel sektör çalışanları arasında yapılan bir anket uygula-
masında erkek katılımcılar çoğunlukla, kadınların başarılı bir yönetici olmak için
gerekli yeteneğe sahip olmadığını belirtmiştir. Edip Örücü, Recep Kılıç, Taşkın
Kılıç,. “Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna
Yükselmelerindeki Engeller Balıkesir İli Örneği.” Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F.
Yönetim ve Ekonomi, C. 14 S. 2, s. 133.
29
Cam tavan sadece kadınlar açısından değil; farklı ırk veya mezhepler için de ge-
çerli olabilir. Kadınlar açısından resmi bir engel olmamasına rağmen, fiziksel,
kültürel veya eğitim durumlarından dolayı değil; sadece kadın olmalarından kay-
naklanan bir engel vardır. Bu engelin kaynağı toplumsal ön yargılardır ve engel
kadınlar tarafından da kabullenilmiştir. Kadın yöneticilerde cam tavan engelle-
rinin başlıca sebepleri, çoklu rol üstlenme, kadınların kişisel tercih algıları, örgüt
kültürü ve örgüt politikaları, resmi olmayan iletişim ağlarına katılamama, mentor
eksikliği, meslekî ayrımcılık ve kalıplaşmış önyargılardır. Fatma Büyükyaprak,
Çalışan Kadın Personelin Kariyer Gelişimi Engellerinden Cam Tavan Sendromu:
Millî Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı Örneği, Yüksel Lisans Tezi, Türk Hava
Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2015, s. 38-47; Kadınlar açısından
bu duruma öğrenilmiş çaresizlik de denilmektedir. Bingöl ve diğerleri, s. 131; 28