TBB Dergisi 96. Sayı

Geçmişten Günümüze Azınlık Vakıflarının Mal Edinmeleri Sorunu

114

İsviçreli hukukçuH. Leemann tarafından 31.8.1929 tarihinde hazır-

lanan Vakıflar Kanunu’nun ilk taslak metninin 34. maddesinde azınlık

vakıflarının kaldırılarak yönetimlerinin Devlete geçmesi hükmü geti-

rilmiş ve maddenin gerekçesinde Devletin son zamanlarda aynı amacı

taşıyan diğer vakıflara el koyması nedeniyle azınlık vakıflarına da el

koymanın adalet ve eşitlik ilkesine uygun olacağı ileri sürülmüştür.

Ancak, söz konusu madde, Danıştayın azınlık vakıflarına el konulma-

sının Lozan Antlaşması’na aykırı olacağı yönündeki kararları dikkate

alınarak benimsenmemiş ve azınlık vakıfları Vakıflar Genel Müdürlü-

ğünün denetiminde ve mütevellileri tarafından yönetilen mülhak va-

kıflar statüsüne alınmıştır

Cemaat vakıfları 2762 sayılı Yasa’nın ilk halinde mülhak vakıflar

içinde değerlendirilmiş ve bunların “mütevelliler veya seçilmiş heyet-

leri” tarafından idare edileceği belirtilmiştir. 28.6.1938 günlü, 3513 sa-

yılı Yasa ile 2762 sayılı Yasa’nın 1. maddesinde yapılan değişiklikle

“mütevellileri veya seçilmiş heyetleri”

şeklindeki ibareden

“veya seçilmiş

heyetleri”

biçimindeki bölüm çıkarılmasına karşın, cemaat vakıflarının

mülhak vakıf statüsüne dokunulmamıştır.

Ancak, cemaat vakıfları 31.5.1949 günlü, 5404 sayılı Yasa ile ya-

pılan değişiklikle, mülhak vakıf statüsünden çıkarılarak (esnaf va-

kıflarıyla birlikte) ayrı bir vakıf statüsüne konulmuştur. Söz konusu

değişiklikle, mülhak vakıflar

“mütevelliliği vakfedenlerin fer’ilerine şart

edilmiş vakıflara (Mülhak vakıflar) denir. Bunlar mütevellileri tarafından

idare olunur.”

şeklinde tanımlanmış; ayrıca cemaat vakıflarının bunlar

tarafından seçilen kişi veya heyetlerce yönetileceği hükmü getirilmiş-

tir. Yasa’nın gerekçesi ile İçişleri, Adalet, Maliye ve Bütçe Komisyonu

raporlarında da yapılan yasal değişiklikle cemaat ve esnaf vakıflarının

mülhak vakıf statüsünden çıkarıldığı açıkça ifade edilmiştir

Nitekim, Danıştay 10. Dairesinin 21.6.2005 günlü, E. 2004/8356, K.

2005/3544 sayılı kararında da

“2762 sayılı Vakıflar Kanununun 1. madde

sini değiştiren ve 1949 yılında yürürlüğe giren 5404 sayılı Yasa ise, o tarihe

kadar mülhak vakıf olduğu kabul edilen cemaat vakıflarını ayrı bir vakıf türü

olarak belirlemiş; “cemaatlere ve esnafa mahsus vakıflar, bunlar tarafından

seçilen kişi veya kurullarca yönetilir.” hükmünü getirmiştir. Böylece 5404

Öztürk, a.g.e., s. 133-134.

TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VIII, Toplantı 3, C. 19-A, Sıra sayısı 229, s. 1-5.