405 / 521
Hukuk Muhakemeleri Yasası’nda Yargıcın Tazminat Sorumluluğu
404
II. SORUMLULUĞUN ESASLARI
A. Davacı
Yargıcın karar, eylem ve davranışından zarar gören gerçek veya
tüzelkişidir.
B. Davalı
Yargıçların yargılama faaliyetinden meydana gelen zararlardan
dolayı Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir. Davalı, Adalet Ba-
kanlığı değil, Devlet; yani Hazine’dir (yani, Maliye Hazinesi).
Artık, yargıçların görevleri sırasında verdikleri zararlardan dola-
yı Devletin birinci derecede sorumlu tutulabileceğine ilişkin açık bir
hüküm bulunmaktadır. Böylece, yargıçların hukuksal sorumluluğuna
ilişkin kurallar daha kolay ve somut biçimde işleyebilecektir. Yargıçlar
maddi açıdan Devlete göre sınırlı bir güce sahip olduğundan, davacı
davasını kazansa bile zararlarının tümünü tazmin ettirememe durumu
ortaya çıkabilir. Zararları karşılayamayacak durumda olan yargıcın bu
durumu, zarara uğrayanların dava etme isteklerini ortadan kaldıra-
caktır. Yasa koyucu, yaklaşık olarak, yargıçla devleti birlikte sorumlu
tutmuştur. İlk aşamada davaya Devlet muhatap olacaktır. Ancak mah-
keme, davanın açıldığını kendiliğinden yargıca bildirecektir. Sonra,
Devlet, yargıca dönüp, ödediği tazminatı isteyecektir. Burada Devlet
ile yargıcın sorumluluğu hukukun genel ilkelerine ve adalete uygun
biçimde düzenlenmiştir. Bütün bu gerekçelerin ötesinde, yasa kuyucu-
nun devletin sorumluluğunu yargıcın önüne almasında, düzenleme-
nin Anayasa md. 129/5 düzenlemesine paralellik kurma yönündeki
tercihini de dikkate almak gerekir.
C. Tüm yargıçlar
HMK’nda “yargıçların hukuksal sorumluluğu”nu düzenleyen mad-
delerde geçen “yargıç” kavramı, genel anlamda kullanılmıştır. Buna yar-
gı yetkisini kullanan tüm yargıçlar dahildir. Örneğin ilk derece mahke-
mesi yargıçları, bölge adliye mahkemesi yargıçları, Yargıtay ve Danıştay
başkan ve üyeleri, ceza mahkemesi yargıçları da buraya dahildir
3
.
3
Böylece 1086 sayılı Usul Yasası dönemindeki tartışma sona erdirilmiştir. Zira, o
dönemde, idari yargı yargıçlarının da HUMK. Md. 573-576 kapsamına gireceği
ancak Yargıtay kararıyla belirlenmişti. 573-576’daki düzenlemelerin Yargıtay
üyelerini kapsamayacağı konusunda Yargıtay kararları bulunmaktadır. 6100
sayılı HMK bütün bu tartışma ve belirsizlikleri ortadan kaldırmıştır.