26 / 529
1
1
Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhake-
mesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
TUTUKLAMAYA İLİŞKİN TEMEL SORUNLAR VE
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN
GÜNCEL KARARLARI ÇERÇEVESİNDE
ADLİ KONTROL KONUSUNDA
BAZI TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER
ARREST AND JUDICIAL CONTROL IN TURKEY IN THE LIGHT OF
THE DECISIONS OF EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS
Sesim SOYER GÜLEÇ
*
Özet:
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 109 ve devamı madde-
lerinde, oranlılık ilkesinin bir yansıması olarak, adli kontrol koruma
tedbirine yer verilmiştir. Adli kontrol, tutuklamaya göre kişi özgür-
lüğünü daha az kısıtlamakta ve sanık tutuklanmadan muhakemenin
yapılabilmesini sağlamaktadır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de
özgürlükler sınırlanırken gereken özenin gösterilmesine önem ver-
mekte, bu çerçevede tutuklama tedbirine ancak zorunlu hallerde,
son çare olarak başvurulması ve öncelikle daha az sınırlayıcı seçe-
nekler üzerinde durulması gerektiğini vurgulamaktadır. Tutuklama
yerine geçen seçeneklerin mahkeme tarafından değerlendirilmemiş
olması, AİHM nezdinde AİHS m. 5/3 kapsamında ele alınmakta ve
Sözleşmenin ihlali sayılmaktadır. Bu çalışmada, tutuklama ile ilişkili
olarak adli kontrol koruma tedbiri, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı
çerçevesinde incelenmiş, özellikle tedbirin tanımı, kapsamı, uygu-
lanma koşulları, tedbire dâhil olan yükümlülükler, uygulamadan ve
kanundan kaynaklanan temel sorunlar, içtihatlar ve Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi kararları çerçevesinde ele alınmıştır.
Anahtar Sözcükler:
Adli Kontrol, Tutuklama, Kişi Özgürlüğü ve
Güvenliği Hakkı, İnsan Hakları, Ceza Muhakemesi, Koruma Tedbirleri
Abstract:
The judicial control, which is included in the 109th and
the following related articles of Turkish Criminal Procedure Code,
is a reflection of the proportionality principle, because the judicial
control puts less limitation on the personal freedom compared
with the detention. As emphasized in decisions of the European
Court of Human Rights, it is important to use due diligence while
restricting freedom. In this context, detention should be referred as
a last measure in cases of necessity. In this study the measure of the