31 / 529
Tutuklamaya İlişkin Temel Sorunlar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin...
30
tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve bunları kabul etmek, şüphe�
linin parasal durumu göz önünde bulundurularak miktarı bir defada veya
birden fazla takside bölünerek hâkim tarafından belirlenecek kefalet miktarını
yatırmak, suç, mesleki ve sosyal nitelikteki uğraşlar nedeniyle veya bunların
vesilesiyle işlendiğinde veya yeni bir suç işlenmesinden kuşku duyulduğun�
da, bu uğraşları yapmamak, karşılığı bloke edilmişler dışında çek keşide etme�
mek ve gerektiğinde kullanılması yasaklanan çek karnelerini kaleme vermek,
silah buldurmamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları
kaleme teslim etmek, cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim tarafından
miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı, suç mağdurunu, ayni veya şahsi
güvenceye veya kefalete bağlamak, aile yükümlülüklerini yerine getirdiğine ve
adli kararlar üzerine ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak öde�
yeceğine dair güvence vermek”
şeklinde yer almaktaydı
8
. Tasarının 108.
maddesinde 16 bent halinde öngörülen bu yükümlülükler, kaynak
Fransız Ceza Usul Kanunu’nun 137-143. maddelerinde düzenlenen ve
az önce yukarıda açıklanan
“adli denetim”
kurumunun aynısıydı
9
. An-
cak bu Tasarıda, yükümlülüklerden hangilerine, hangi tutuklama ne-
deninin karşılığı olarak karar verileceği belirtilmemişti. Çünkü Tasarı,
her ne kadar adli kontrol altına almayı sanığın tutuklanması yerine ge-
çen tedbirler olarak öngörmüşse de, bu kurumu tutuklama kararının
infazını geri bıraktıran bir kurum olarak değil, başlı başına tutuklama
yerine karar verilebilecek bağımsız bir kurum olarak düzenlemektey-
di. Ancak, sayılan yükümlülüklerden hangisine ya da hangilerine ka-
8
DÖNMEZER Sulhi, Ceza Muhakemesi Kanunu 1999 Tasarısının Temel İlkeleri,
CMUK Sempozyumu, İstanbul 1999, s.20 vd. Tasarıda yer almasına rağmen Ka-
nun metnine dahil edilmeyen yükümlülükler:
“Cumhuriyet savcılığı kalemine veya
kolluğa kimliği belirten bir belgeyi, özellikle nüfus cüzdanı veya pasaportu, kimliğini be�
lirtmeyi sağlayacak nitelikte bir makbuz karşılığında teslim etmek, Cumhuriyet savcısınca
belirtilen ve sulh ceza hakimince onaylanan emre göre bazı kişileri kabul ve onları ziya�
ret etmekten, onlarla her ne suretle olursa olsun ilişki kurmaktan kaçınmak, suç, mesleki
veya sosyal nitelikte uğraşılar nedeniyle veya bunlar vesilesiyle işlendiğinde veya yeni
bir suçun işlenmesinden kuşku duyulduğunda bu uğraşıları yapamamak ve karşılığı blo�
ke edilmişler dışında, çek keşide edememek ve gerektiğinde kullanılması yasaklanmış çek
defterlerini aldığı bankalara geri vermek”
tir. Tutuklama yerine geçecek bu önlemlerle
ilgili olarak ayrıca, TUNÇ Mehmet,
“Adli Denetim, Tutuklamayı Önleyici ve Giderici
Tedbirler”
, Adalet Dergisi, Y. 92, S. 6, Ankara, 2001, s. 146 vd.
9
Bkz. MERLE Roger/VITU André, Traité de Droit Criminel, Tome II, Procédure
pénale, Troisième édition, Paris 1979, no. 1184 vd; STEFANI Gaston/LEVASSEUR
Georges/BOULOC Bernard, Procédure pénale, Treizième édition, Paris 1987, no.
560; LARGUIER Jean, Procédure Pénale, 15. Édition, Paris 1995, s. 116. Ayrıca bkz.
ÇOLAK Haluk, Fransız Hukukunda Adli Kontrol, Adalet Dergisi, Y. 93. S. 10,
Ocak 2002, s. 7 vd.