30 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Sesim SOYER GÜLEÇ
29
len suçla orantılı olması gerektiği, bu itibarla, teminatla salıverme veya
yurt dışına çıkma yasağı gibi, daha hafif bir önlemle amaca ulaşılabile-
cekse tutuklama yoluna gidilmemesi gerektiği önemle vurgulanmıştır.
Hükümet gerekçesinde de, bunun insan haklarına saygının bir gereği
olduğu dile getirilmiştir. 3842 Sayılı Kanun’da, her ne kadar oranlılık
ilkesi vurgulanmışsa da, az önce belirttiğimiz gibi, tutuklama yerine
geçecek tedbirler düzenlenmediğinden, yalnızca yurt dışına çıkma ya-
sağı ve kefaletle salıverme önlemlerine başvurulabiliyordu. 3842 Sayılı
Kanun değişikliği ile Avrupa Konseyi’nin 1965 tarihli tavsiye kararı-
nın ve bu kararda öneri olarak sunulan,
“ikametgâhta gözetleme, hâkim
izni olmadan belli yerleri terk edememe, belli makamlar önüne düzenli olarak
çıkma, pasaport ve diğer kimlik belgelerinin geri alınması, teminat isteme…”
gibi tedbirlerin kanunlaştırılarak uygulanması amaçlanmışsa da, adli
kontrol tedbirlerine Kanunda yer verilmemiştir. Ceza İnfaz Kanunun-
da bazı müesseseler yer almakta ise de alt yapıları bulunmadığından
bunlar uygulanamamıştır.
Daha önce, Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer`in başkanlığını yaptığı
komisyon tarafından hazırlanan CMUK tasarısında ise, sanık ve şüp-
heli hakları çerçevesinde birtakım yeni düzenlemeler yapılmış, bu dü-
zenlemelerde adli kontrol kurumuna da yer verilmişti. Bu Tasarıda,
şüphelinin, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine, tutuklanmak yeri-
ne, sulh ceza hâkimi tarafından adli kontrol altına alınabileceği ve bu
kişiye bir veya birden fazla kısıtlama getirilebileceği düzenlemişti. Söz
konusu tasarıda bu kısıtlamalar,
“hâkimin belirleyeceği alanın sınırları dı�
şına çıkmamak, saptanan yerleşim yeri veya konuttan ancak hâkimin belirleye�
ceği neden ve koşullarla ayrılabilmek, hâkim tarafından belirlenen bazı yerlere
gidememek veya ancak bazı yerlere gidebilmek, belirlenen sınırlar dışına her
çıkışta cumhuriyet savcısı veya hâkime haber vermek, hâkim tarafından belir�
lenen servis veya mercilere belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak,
hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına veya gerektiğinde mesleki
uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam hususlarındaki kontrol tedbirlerine uy�
mak, cumhuriyet savcılığı kalemine veya kolluğa kimliğini teslim etmek, her
türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanmamak ve gerektiğinde kaleme
araç kullanma ehliyetini vermek, cumhuriyet savcısında belirtilen ve sulh ceza
hâkimince onaylanan emre göre bazı kişileri kabul veya onları ziyaret etmek�
ten, onlarla her ne surette olursa olsun ilişki kurmaktan kaçınmak, özellikle
uyuşturucu maddeden arınmak amacıyla hastanede yatmak dâhil, tıbbi özen,