352 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Erkan ŞENSES
351
Türk Ceza Kanunu’nun
‘Hata’
başlıklı m. 30/1 hükmünde,
“Fiilin
icrası sırasında suçun kanuni tanımındaki maddi unsurları bilmeyen bir kim�
se, kasten hareket etmiş olmaz. Bu hata dolayısıyla taksirli sorumluluk hali
saklıdır”
denilerek, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilinmeme-
sinin mazeret sebebi sayılmasının yolu açılmıştır. Bu yönüyle anılan
hüküm, Türk Ceza Kanunu m. 4 hükmünde düzenlenen
“Ceza kanun�
larını bilmemek mazeret sayılmaz”
hükmünün de bir istisnasını oluştur-
maktadır. Suçun maddi unsurlarında hata kusuru tümüyle kaldırmaz;
sadece kastı kaldırır
22
. Bu nedenle de sanık hakkında Ceza Muhakeme-
si Kanunu m. 223/3-d hükmünde,
“kusurluluğu ortadan kaldıran hataya
düşülmesi”
halinde sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığı ka-
rarı verileceğini düzenleyen hüküm uygulanmayacak, sanık hakkında
beraat kararı verilecektir.
Neticeten, suçun manevi unsurlarından olan kast ve taksirin
23
ek-
sikliğini beraat gerekçesi sayan kanun hükmü karşısında, sanığın atılı
suç açısından kastı veya taksiri bulunmamakta ise veya taksir seviye-
sinde kusuru olsa bile suç yalnız kasten işlenebilen bir suç ise fail hak-
kında suçun manevi unsuru oluşmadığından beraat kararı verilecektir.
Öğretide ifade edilen bir örnekle
24
, konunun daha iyi anlaşılaca-
ğı kanaatindeyiz:
”Kuyumcu Mevlüt, Hasan’ın getirdiği kolyeyi satın alır.
Ancak kolyenin çalıntı olduğu anlaşılır. Mevlüt bu kolyenin çalıntı olduğu�
nu bilseydi satın almayacaktı. Suç eşyasının satın alınması veya kabul edil�
mesi suçu (TCK m. 165)
25
sadece kasten işlenebilen bir suç olduğundan ve
Mevlüt’ün özensiz davranarak çalıntı kolyeyi satın alması halinde taksirli
hareket etmiş bulunduğundan artık bu suçtan cezalandırılması mümkün ol�
mayacaktır”
.
22
Veli Özer, Özbek,
“Türk Ceza Hukuku’nda Hata (m. 30)”
, CHD Ceza Hukuku Der-
gisi, Ağustos 2008, Sayı: 7, s.86.
23
Kast ve taksir konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. Erem/Danışman/Artuk, s. 443
vd., Centel/Zafer/Çakmut, s. 379 vd., Özbek/Kanbur/Bacaksız/Doğan/Tepe,
kast için bkz. s. 237 vd., taksir için bkz. s. 452 vd., Timur, Demirbaş, Ceza Hukuku
Genel Hükümler, Ankara 2009, s. 341 vd., Öztürk/Erdem, s. 240 vd., Hakeri, s. 173
vd., Artuk/Gökcen/Yenidünya, 2007, s. 451 vd.
24
Özbek, s. 87.
25
TCK m. 165 - (1) Bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşyayı veya diğer malvarlı-
ğı değerini, bu suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, satan, devreden, satın alan
veya kabul eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para
cezası ile cezalandırılır.