TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

Aydın Alber YÜCE

375

Pay sahipliğinde yoğunlaşma da sermaye piyasası araçlarının fi-

yatlarını etkilemenin yollarından biridir. Piyasa fiyatını etkileyebilecek

kadar paya sahip olunduğunda fiyatları yükseltmek kolaylaşacaktır.

Pay sahipliğinde yoğunlaşma, halka arz sonrası fiyatı kontrol etmek

için de kullanılabilen bir yöntemdir. Halka arz sonrasında henüz fiyat

istikrarının sağlanamadığı bir dönemde arzı kısıtlamak fiyatları yük-

seltici bir etki uyandırabilir. Özellikle halka arz sırasında yoğunlaşa-

rak payları satın alan aracı kurumların halka arzın sonra erdiği andan

itibaren payların piyasaya arzı konusunda üstün konumları vardır

Bir başka manipülatif işlem türü büyük emir bilgisine dayalı iş-

lemlerdir.

“Frontrunning”

olarak da adlandırılan bu işlem türünde, bir

piyasa aktörünün piyasaya etki edecek büyüklükteki alım-satım emri

piyasaya iletilmeden önce işlem yapılarak olası fiyat etkisinden yarar-

lanma hedeflenir. Bu işlemler aracı kuruluşlar veya yatırımcı hesapları

üzerinde vekaleten işlem yapma yetkisine sahip kişi veya kurumlar

tarafından gerçekleştirilebilir

Açığa satış işlemleri de manipülatif etki oluşturabilecek bir niteli-

ğe sahiptir. Seri:V, No:65 numaralı Sermaye Piyasası Araçlarının Kre-

dili Alım, Açığa Satış ve Ödünç Alma ve Verme İşlemleri Hakkında

Tebliğ’in 24. maddesine göre açığa satış işlemi; sahip olunmayan ser-

maye piyasası araçlarının satılmasını ya da satışa ilişkin emrin veril-

mesini ifade eder. Ayrıca satışa ilişkin takas yükümlülüğünün ödünç

alınan sermaye piyasası araçları ile yerine getirilmesi de açığa satış sa-

yılır. Açığa satış belirttiğimiz gibi yasal bir işlem olmasına rağmen ger-

çekleştiği anda henüz paya sahip olunmamasından dolayı manipülatif

etkilere sahip olabilir. Satış emrini verenin paylara sahip olmaması do-

layısı ile verilen emir piyasada yanlış algılanabilir. Yukarıda bahsettiği-

miz tebliğin 28. maddesi

“Müşteri tarafından açığa satış emri olduğu yazılı

olarak bildirilen emirlerin alınması veya aracı kurum tarafından 24 üncü mad�

denin üçüncü fıkrası kapsamında bir işlemin açığa satış olduğunun tespit edil�

mesi yahut aracı kurumun kendi hesabına açığa satış işlemi gerçekleştirecek

olması durumunda, aracı kurum emri Borsaya iletirken emrin açığa satış emri

olduğunu açıkça belirtir.”

demektedir. Yani satış emri açığa satış niteli-

ğini taşıyorsa bunun belirtilmesi zorunludur. Aksi takdirde piyasada

Manavgat, s. 154-155.

Manavgat, s. 158.