482 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
AİHM Türkiye Raporu
481
IV. Hâkimler ve savcıların bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin
meseleler
96. Hukukun üstünlüğünün özünde bulunan bağımsızlık ve tarafsız-
lık, adaletin dayanması gereken iki temel ilkedir.
97. AİHM içtihadı uyarınca, AİHS’nin 6. maddesinin 1. fıkrasına da-
yanarak, bir mahkemenin bağımsız olup olmadığını tespit etmek
için, diğerlerine ilaveten, üyelerinin atanma tarzına ve görev süre-
lerine, dış baskılara karşı korunup korunmadıklarına bakılmalı ve
demokratik bir toplumda, mahkemelerin halka vermesi gereken
güven duygusu göz önüne alınarak, bağımsızlık görünümü sergi-
leyip sergilemedikleri incelenmelidir.
64
98. Tarafsızlık konusunda, AİHM bunun bir nesnel bir de öznel bi-
leşeni olduğunu belirtmiştir. Bu bağlamda uygulanacak iki test
vardır: Birincisi, belirli bir davada bir hâkimin kişisel kanaatinin
ne olduğunu saptamaya yönelik öznel testtir. İkincisi ise hâkimin
tüm yasal şüpheleri bertaraf etmek konusunda yeterli güven-
ceyi verip vermediğinin araştırılmasına dayanan nesnel testtir.
AİHM’in ifadesiyle, “Bu, heyet olan bir makama uygulandığında
heyet üyelerinin kişisel davranışlarından farklı olarak, o makamın
tarafsızlığına dair şüphe uyandırabilecek tespit edilebilir gerçekle-
rin olup olmadığına karar vermek anlamına gelir.”
65
IV.a. Yargının bağımsızlığıyla ilgili kaygılar
99. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, (bundan böyle “HSYK”)
Türk yargısının bütünlüğünü teminat altına almakla yükümlü te-
mel organdır. Hâkimler ve savcıların atamaları, terfileri, nakilleri
ve disiplin işlemleri dahil, kariyerleriyle ilgili kararlar alır. Komi-
ser, bu kurumun 12 Eylül 2010 tarihli referandumun ardından bü-
yük ölçüde yeniden yapılandırıldığını kaydetmektedir.
64
Bak.
Çıraklar -Türkiye,
28 Ekim 1998 tarihli karar, 38. paragraf,
Fey -Avusturya,
24
Şubat 1993 tarihli karar, 30. paragraf. Ayrıca bak. Hâkimler: bağımsızlık, etkinlik
ve sorumluluklar konulu 17 Kasım 2010 tarihinde kabul edilen, Rec(2010)12 Sayılı
Bakanlar Komitesi Tavsiye Kararı.
65
Bak.
Çıraklar -Türkiye,
28 Ekim 1998 tarihli karar, 38. paragraf ,
Fey -Avusturya,
24
Şubat 1993 tarihli karar, 30. paragraf.