TBB Dergisi 98. Sayı

AİHS ve AİHM Kararları Çerçevesinde Yakalama ve Tutuklama Koruma Tedbiri ile ...

bakımından, bu kişilerin buralarda tutulması, şahıslara idari merci-

ler tarafından uygulanan kısıtlamalar nedeniyle iç hukuktaki sınıf-

landırmanın ne şekilde olduğuna bakmaksızın,

“özgürlükten mahrum

bırakma”

olarak nitelendirilebileceğine hükmetmiştir. 5. maddede

bireyin özgürlüğüne devlet tarafından keyfi müdahale edilmesine

karşı korunmasını güvence altına almaktadır. Hangi durumlarda

devlet bu konuda izin verildiği de maddede açıkça belirtilmiştir. Bu

çerçevede m.5/1-f de belirtilen istisna, devletin yabancıların özgür-

lüğünü göçmen kontrolü kapsamında denetim altında tutmasına izin

vermektedir. Ancak bir şahsın sözkonusu bendin ikinci kısmı uya-

rınca özgürlüğünden mahrum bırakılması, ancak sınırdışı etme ya

da geri verme işleminin yürütülmekte olması halinde haklı olacaktır.

Ancak sözkonusu işlemler gerekli titizlik gösterilmeden yapılıyorsa

tutukluluk 5/1 maddesinin (f) bendine göre izin verilebilir olmak-

tan çıkacaktır. Bu bağlamda AİHM başvuranların tutukluluğunun iç

hukukta yasal dayanağının olup olmadığına bakmaktadır. Hükümet

tarafından ileri sürülen hükümler geçerli seyahat belgesi olmayan ve

sınırdışı edilmeyen yabancıların İçişleri Bakanlığı tarafından tayin

edilen yerlerde kalmaları zorunluluğunu içermektedir. Dolayısıyla

bir özgürlükten yoksun kılmadır. Bu hükümler tutukluluğun yeterli

yasal dayanağını oluşturmamaktadır. Dolayısı ile ulusal mevzuat ki-

şileri keyfi tutuklamalara karşı koruyamamaktadır. Bu nedenle de m.

5/1 ihlal edilmiştir

Sözleşmenin 5. maddesi, ilk fıkrasında hangi durumlarda kişi hür-

riyeti ve güvenliğinin sınırlanabileceğini düzenledikten sonra diğer

fıkralarında özgürlüğü kısıtlanan kişinin keyfi uygulamalara karşı sa-

hip olduğu hakları düzenlenmiştir.

Bu çerçevede belirtelim ki, özellikle kamu düzeninin korunması

için kovuşturulup cezalandırılmasını sağlama zorunluluğu nedeniyle

kişi özgürlüğünün kısıtlanabilmesi mümkündür. Ancak özellikle ifade

edelim ki, kişi özgürlüğünün sınırlanmasına ilişkin koşulların önce-

den yasayla açıkça gösterilmesi ve keyfiliğe karşı korumanın sağlan-

ması gerekmektedir

Bkz. 22.09.2009 tarihli Abdolkhanı ve Karımnia/Türkiye Kararı.

Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rifat Murat,

İnsan Hakları El Kitabı, Ankara 2010, s. 168.