TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

Behiye EKER KAZANCI

2. fıkraya göre maddenin 1. fıkrasında istisna edilen haller nede-

niyle yakalanan her kişiye, yakalama nedenleri ve kendisine yöneltilen

her türlü suçlama en kısa zamanda ve anladığı bir dille bildirilmelidir

(AİHS. md.5/2).

Yine 3. fıkrada ise işlediği suç nedeniyle 5.maddenin 1. fıkrasının

c.bendinde öngörülen koşullara dayanarak yakalanan veya tutulan

herkesin, hemen bir yargıç veya adli görev yapmaya yasayla yetkili kı-

lınmış diğer bir görevli önüne çıkarılması gerekliliği vurgulanmıştır

Sözleşmeye göre, kişinin makul bir süre içinde yargılanmaya veya adli

kovuşturma sırasında serbest bırakılmaya hakkı vardır ve salıverme,

ilgilinin duruşmada hazır bulunmasını sağlayacak bir teminata da

bağlanabilecektir (AİHS. md.5/3).

Sözleşmenin 5.maddesinin 4. fıkrasına göre, yakalanma veya tu-

tuklanma suretiyle özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, özgürlük

kısıtlamasının kanuna uygunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar

verilmesini ve kanuna uygun görülmemesi halinde serbest bırakılma-

sını sağlaması için bir mahkemeye başvurma hakkında sahiptir.

Sözleşmenin 5.maddesinin hükümlerine aykırı olarak bir tutukla-

ma veya gözaltına alınma işleminin mağduru olan herkesin tazminat

istemeye hakkı vardır.

B. MAKUL ŞÜPHE VE ÖZGÜRLÜĞÜN SINIRLANMASININ

HUKUKA UYGUNLUĞUNUN KOŞULLARI

Kişi özgürlüğünün 5. maddede öngörülen istisnalar çerçevesinde

sınırlanabilmesi için, kendisine suç isnat edilen kişinin bu suçu işle-

diğini gösteren, en azından, makul şüphenin bulunması sözleşmeye

göre zorunluluk arzetmektedir. Makul şüphenin ne olduğu sözleşme-

de düzenlenmemiştir. AİHM bunu içtihatları ile belirleme yoluna git-

mektedir.

Konuyla ilgili olarak AİHM’nin bir çok kararı bulunmaktadır. Bkz. 11.07.2000 ta-

rihli Dikme/Türkiye kararı; Brogan ve Diğerleri/Birleşik Krallık, 29.11.1988 tarih-

li karar (bkz.

); 14.11.2000 ta-

rihli Taş/Türkiye kararı; 20.10.2005 tarihli Tunç/Türkiye kararı; 18.12.1996 tairhli

Aksoy/Türkiye (bkz