96 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Behiye EKER KAZANCI
95
bu durumlarda serbest bırakmanın asgari ölçüde olması gerektiğini
belirtmiştir. Bu serbest bırakılma süresinin 12 saati aştığı durumlarda
sözleşmeye aykırılık olduğunu belirtmektedir
83
.
G. ÖZGÜRLÜĞÜ KISITLANAN KİŞİNİN MAHKEMEYE
BAŞVURMA HAKKI
AİHS m. 5/4 uyarınca devlete eliyle özgürlüğünden yoksun kılı-
nan herkes, bu kısıtlamanın kanuna uygunluğu hakkında kısa bir süre
içinde karar verilmesini ve kanuna uygun görülmemesi halinde ser-
best bırakılmasının sağlaması için bir mahkemeye başvurma hakkında
sahiptir
84
.
HabeasCorpus İlkesi olarak adlandırılanbugüvence, Sözleşme’nin
5/3 maddesinde yer alan hâkim önüne çıkarma güvencesinden fark-
lıdır
85
. Yalnızca madde 5/1-(c) anlamında yakalama, gözaltı ve tutuk-
lamanın değil 5. maddenin 1. fıkrasının (a), (b), (d), (e) ve (f) bentlerin-
de sayılan ve burada sayılmamakla birlikte kamu makamlarınca kişi
özgürlüğünü sınırlayan tüm hallerde hukukilik denetimi yapılması
imkânını içeren bir güvencedir
86
.
Maddede düzenlenen hak, dört unsur içermektedir:
1- Tutulmanın hukukilik denetiminin bir
“mahkeme”
tarafından ya-
pılması,
2- Hukukilik denetiminin
“makul aralıklarla”
yapılması,
3- Denetimin
“hukukilik”
konusunda yapılması,
4- Denetimin
“kısa süre içinde”
yapılması
87
.
İç hukukta bu anlamda düzenlenen hukuksal koruma, sanık için
83
05.02.2008 tarihli Değerli ve diğerleri/Türkiye kararında Mahkeme, serbest bırak-
ma emrinin tebliğ edilmesinden 18 saat 50 dakika ile 23 saat 35 dakika arasında
değişen sürelerde serbest bırakılmanın AİHS m. 5’in ihlal ettiği sonucuna varıl-
mıştır.
http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr; http://www.yargitay.gov.tr/aihm.84
Valerius, BeckOK EMRK Art 5, Rn. 10.
85
Habeas Corpus, Latince
“kişinin huzura çıkmasına izin ver”
anlamındadır. Alıkonu-
lan kimsenin derhal serbest bırakılmasını veya mahkemeye alıkoymanın geçerli
nedenlerini göstermeyi emretmektedir. Bkz. Centel/Zafer, s. 157.
86
Schaedler, Karlsruher Kommentar zur StPO, Rn. 24.
87
Doğru, Kişi Özgürlüğü İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Beşinci Maddesinin İnsan
Hakları Tarafından Yorumu, s. 283.