91 / 529
AİHS ve AİHM Kararları Çerçevesinde Yakalama ve Tutuklama Koruma Tedbiri ile ...
90
süren gözaltının da, Sözleşme’ye uygun düşebileceğini belirtmiştir
62
.
Ancak 6 gün, 14 gün, 16 ve 23 günlük gözaltı sürelerini Sözleşme’nin
ihlali olarak yorumlamıştır
63
.
Yine Mahkeme, 2005 yılı öncesindeki olaylara ilişkin olarak, terör
suçlarının soruşturulmasına ilişkin olsa bile 12 ve 14 günlük gözaltı
sürelerinin çok uzun olduğunu belirterek AİHS m. 5/3’ün ihlal edildi-
ğine karar vermiştir
64
.
Bu çerçevede 2009 tarihinde vermiş olduğu yeni tarihli bir kararda
üç gün dokuz saat olan gözaltı süresi ilk bakışta 5/3 maddenin ge-
rekleri ile uyumlu olsa da hususi gerekçeler nedeniyle hakim önüne
gecikmiş olarak çıkarıldığının ve bu nedenle de AİHS m. 5’ in ihlal
edildiği kanaatine varmıştır. Zira başvuranların yakalandıkları sırada
reşit olmadıkları hususunun hiç dikkate alınmaması ve bu duruma
rağmen gözaltı süresinin 2 gün daha uzatılmasını sözleşmeye aykırı
bulmuştur. Bu gözaltı süreleri terör kapsamında olsa dahi gözaltında
üç günden fazla tutulmalarını haklı çıkarmaya yeterli kanıt sunulama-
dığı belirtilmiştir. Aynı davada etkili iç hukuk yollarının mevcut ol-
maması nedeniyle AİHS m. 5/4’ ün de ihlal edildiği tespit edilmiştir
65
.
Hakim önüne çıkarma otomatik olarak gerçekleşmelidir, yakala-
nan kişinin önceden bu yönde bir talepte bulunması gerekmez
66
.
CMK m. 91/1’ de gözaltı süreleri
“yakalama yerine en yakın hâkim
veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından iti�
baren yirmidört saati geçemez. Yakalama yerine en yakın hâkim veya mahke�
meye gönderilme için zorunlu süre oniki saatten fazla olamaz”
ve m. 91/3’ te
“Toplu olarak işlenen suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüp�
heli sayısının çokluğu nedeniyle; Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her
62
14.11.2000 tarihli Taş/Türkiye kararı
(bkz:http:/
/www.inhak-bb.adalet.gov.tr;
http://www.yargitay.gov.tr/aihm).
63
20.10.2005 tarihli Fatma Tunç/Türkiye kararı; 20.10.2005 tarihli Mehmet Mübarek
Küçük/Türkiye kararı; 18.12.1996 tarihli Aksoy/Türkiye kararı; 17.07.2003 tarihli
Nuray Şen/Türkiye kararı; 23.10.1998 tarihli Demir ve Diğerleri/Türkiye kararı
(bkz:http:/
/www.inhak-bb.adalet.gov.tr; http://www.yargitay.gov.tr/aihm).
64
26.11.1997 tarihli Sakık ve Diğerleri/Türkiye kararı (bkz:
http://www.inhak-bb.ada-
let.gov.tr;
http://www.yargitay.gov.tr/aihm). Ayrıca bkz. Valerius, BeckOK EMRK
Art. 5, Rn. 1. Hetzer, Wolfgang, Terrorabwehr im Rechtsstaat, ZRP 2005, s. 133.
65
03.02.2009 tarihli İpek ve Diğerleri/Türkiye kararı (bkz:
http://www.inhak-bb.
adalet.gov.tr;
http://www.yargitay.gov.tr/aihm).
66
Kühne, s 163.