105 / 521
Ulusararası Ticaret Anlaşmalarının Sosyal Hükümleri
104
4) Yaptırımlar
NAALC’de taraf devletlerde çocuk işçiliği ve asgari çalışma stan-
dartları ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili iş hukuku kurallarının etkili
olarak uygulanmaması hallerinde tazminat ve ticari nitelikte birtakım
yaptırımların uygulanması öngörülmektedir.
121
Tazminat, Ek:39’daki düzenleme çerçevesinde, uyuşmazlığın ta-
rafları arasında gerçekleşen ve mevcut verilere göre belirlenen toplam
mal ve hizmet ticaretinin azami binde yedisi tutarında bir paranın
ödenmesidir. Tazminatın belirlenmesinde, eylemin kapsam ve süre-
si, kaynak kısıtları dikkate alınarak makul ölçülerde beklenebilecek
uygulama düzeyi, eylem planını yerine getirmemişse bunun sebeple-
ri ve nihai raporun verilmesinden sonra gösterdiği çabalar ve benzer
etmenler göz önünde tutulacaktır. Ödemenin yaptırıma tâbi tutulan
devletin para birimiyle ve Konsey tarafından açılan bir fon hesabına
yapılması ve o ülkede iş hukukuna uygun uygulamaların geliştirilme-
si için harcanması öngörülmüştür. (Ek:39.m.3) Tazminatın ödenme-
mesi halinde, şikâyetçi taraflar, tazminat miktarını aşmamak kaydıyla,
şikâyet olunan devlete NAFTA çerçevesinde sağlanan avantajları bir
yıl süreyle askıya alabilirler. Şikâyet olunan devlet, eylem planını tam
olarak uygulamaması durumunda da aynı yaptırıma tâbi tutulacaktır.
(Ek:41, m.2)
NAFTA çerçevesinde sağlanan avantajların askıya alınması,
şikâyet olunan devlet menşeli mallara uygulanan vergi oranlarının
yükseltilmesi biçiminde gerçekleştirilebilir. Söz konusu yaptırımın,
uyuşmazlığa konu iş sağlığı ve güvenliği, çocuk işçiliği ya da asgari
ücretle ilgili teknik çalışma standartlarıyla ilgili sektörlere, bu müm-
kün değilse diğer sektörlere uygulanması esastır. (Ek:41/B.2) Denetim
ve yaptırım sisteminin taraf devletlerce kabul edilebilecek şekilde dü-
zenlenmiş olması, zafiyet olarak değil, sistemi etkili kılması muhtemel
bir özellik olarak değerlendirilmektedir.
122
121
Bronstein, s.102; Compa, Trade Liberalization and Labour Law, s.8; Breining- Ka-
ufmann, s. 190; Sur, Sosyal Standartların, s. 771; Hepple, Labour Laws, s. 113.
122
Sur, Sosyal Standartların, s. 772.