214 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Faruk Y. TURİNAY
213
4. Uluslararası Hukuk Yerine Topluluk Hukuku İkame Edilirken
Anayasa
Ulus ve anayasa kavramları arasında sıkı bir bağ vardır. Uluslara-
rası hukuk, eşitler arası hukuktur. Devletler birincil hukuki kişilikler
olarak kabul edilir. Bunlar, eşit-egemen devletlerdir. Devletler, ulusla-
rı tarafından bir anayasa yapılmak suretiyle kurulmuştur. Bir devletin
en önemli unsurlarından biri egemenliktir. Fakat ulus-üstülük telaffuz
edildiğinde ve egemenliğin de anayasadan ayrılmazlığı dikkate alın-
dığında, egemenlik yetkisinin durumu anayasa kavramını nereye gö-
türmektedir?
Uluslararası hukuka geri dönmek gerekirse, uluslararası toplu-
mun hukuku olduğu öncelikle belirtilmelidir. Hukuki açıdan ulusüs-
tülük, topluluk normlarının milli normlara üstün geldiği mutlak bir
hiyerarşiyi gösterir. Diğer bir deyişle, bu hiyerarşide topluluk hukuku
hem doğrudan uygulanabilir
143
hem de milli hukuklar üzerinde üstün-
dür
144
.
Uluslararası hukuk ile topluluk hukuku arasındaki farkların bi-
linmesi, anayasa kavramının evrensel serüveninin nasıl devam ettiği
hakkında bazı ipuçları verebilir. Zira uluslararası hukukta, farklı ulus-
ların hukuken var olduğu isminden de anlaşıldığı üzere peşinen kabul
edilmekteyken, topluluk hukukunda ‘topluluk’ (
community
) gibi
alışıl-
mamış ve ulus-üstü
bir hukuki yapının varsayıldığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan, uluslararası hukuk, devletlerin egemen eşitliği üzeri-
ne kurulmuştur. Egemenlik uluslararası hukukta devletlerarası ‘eşit-
lik’, iç hukukta ise ‘en yüksek otorite’ anlamına gelir. Ulusüstü nitelik
taşıyan Topluluk hukuku ise ‘bu hukuk düzenine taraf olan devlet-
lerin egemen yetkilerinin kısmen devri’ olgusu üzerine kurulmuştur.
Bu hukuksal çerçeve içinde, uluslararası hukukta kararlar istisnai du-
özetine erişmek için bkz:
http://ideas.repec.org/p/erp/reconx/p0082.html, Ara-
lık 2010, RECON Online Work Paper’dan aslına erişmek için bkz:
http://www.re-
conproject.eu/main.php/RECON_wp_1025.pdf?fileitem=3653824, erişim tarihi:
9.6.2011; Kaboğlu, kitabının
“Yöntem ve Plan”
başlıklı bölümünde şöyle bir cümle
kurmaktadır:
“...Bu da, ulusal hukuk verileriyle yetinmeksizin, ulusal-üstü ve karşılaş-
tırmalı anayasa hukuku verilerinden yararlanmayı zorunlu kılar”
, Kaboğlu, op.cit. s.48
143
“The direct principle”
olarak ifade edilir.
144
“The supremacy principle”
olarak ifade edilir. Başlar,
“Avrupa Birliği’nin Normatif
Supranasyonalliği”
, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 30, Sayı 3, 1997 s.4-5