86 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Ayşegül KÖKKILINÇ ERALTUĞ
85
da belirli düzenlemelerin yapılmasını gerekli kılmaktadır.
24
Bölgesel
serbest ticaret anlaşmaları, taraf devletlerin mal ve hizmetleri için bir
ortak pazar oluşturan anlaşmalardır.
25
Serbest ticaret, malların ithalatı
önündeki tarife ve benzeri diğer engellerin azaltılmasını ya da ortadan
kaldırılmasını ifade eder.
26
Serbest ticaret bölgeleri, üyeleri arasında
ticareti kısıtlayan veya engelleyen tarife ve kota gibi sınırlamaların or-
tadan kaldırıldığı ve üye ülkelerin birlik dışında kalanlara karşı ortak
bir tarife uygulama yükümlülüğü altında bulunmadığı bir ekonomik
birleşme türüdür.
27
Gümrük birliği, aralarında gümrük resimleriyle,
ticareti sınırlayan diğer düzenlemeleri kaldıran ve üçüncü devletlerle
olan ticari ilişkilerde, ortak tarifeye göre tespit edilen resim ve diğer
düzenlemeleri uygulayan devletler grubudur.
28
Gümrük birliği ya da
serbest ticaret bölgeleri olarak oluşturulan bölgesel örgütler, uluslara-
rası ticaret hukukunu yönlendiren ve kontrol eden uluslararası ekono-
mik örgütlerin bir alt grubunu oluşturmaktadır.
29
Bölgesel bütünleş-
melerde, mali düzenlemeler, çalışanların hakları, vergilerde eşgüdüm
ve yatırım teşviklerine ilişkin ortak çerçeveler, bu alanlardan herhangi
birinde kıyasıya rekabet riskinin önlenmesine yönelik bölgesel hedef-
lerdir.
30
Bölgesel serbest ticaret anlaşmalarında, ekonomik konular ve
sosyal kaygıların birbirlerinden ayrılmadığı görülmektedir.
31
Bölgesel
bütünleşmelerin birçoğu, istihdam, eğitim, çevre, çalışma standartları,
insan hakları, kadın erkek eşitliği ve diğer sosyal hedeflere odaklanan
politika ve kurumları içermekle birlikte, sosyal hedefler, ekonomik ve
siyasi hedeflerin gerisinde ve ikincil konumda kalmaktadır.
32
Bir uluslararası ekonomik veya ticari andlaşmada ya da bir ek pro-
tokolde, çalışanların korunmasına yönelik birtakım sosyal normlara
yer verilerek ya da atıfta bulunularak, bunlara uyulması şart koşula-
bilir ve uyulmaması halinde bir takım ticari yaptırımlar öngörülebi-
lir.
33
Uluslararası ticaret anlaşmalarına konulan ve çalışanların temel
24
Telli, s. 65;Halatçı Ulusoy, s. 20.
25
Klare, s. 23-24.
26
Klare, s. 23-24.
27
Karluk Rıdvan, Küreselleşen Dünyada Uluslararası Kuruluşlar, İstanbul, 2007, s. 520.
28
Telli, s. 113.
29
Halatçı Ulusoy, s. 12-13.
30
ILO,
“A Fair Globalization: Creating Opportunities For All”
, The World Commission
on the Social Dimension of Globalization, ILO 2004, s. 71.
31
Servais J-Micheal, International Labour Law, Kluwer, 2005, s. 182.
32
ILO, A Fair Globalization, s. 73.
33
Sur, Sosyal Standartların, s. 769; Sur, Globalleşme Bağlamında, s. 601.