TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

Ceyda SÜRAL

169

deyişle, HMK’da düzenlenen yetki kuralları Türk mahkemesinin mil-

letlerarası yetkisini de tayin etmektedir. Bu sebeple, HMK hükümleri

Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin tayininde önem arz et-

mektedir.

Bu çalışmada, HMK’nın yetkiye ilişkin HUMK’tan farklı düzen-

lenen hükümlerinin Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi bakı-

mından doğuracağı sonuçlar incelenmiştir.

1- Genel Yetki

a. Genel Yetkili Mahkeme

Genel yetkili mahkeme, genel yetki kuralına göre, kesin yetkili ola-

rak belirlenmiş mahkemeler dışında bütün davalar için yetkili kılınan

mahkemedir

. HUMK düzenlemesindeki genel yetki kuralına göre ge-

nel yetkili mahkeme, kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça her

davanın açıldığı tarihte Türk Medeni Kanunu

(MK) gereğince davalı-

nın yerleşim yeri sayılan yer mahkemesi olarak belirlenmişti (HUMK

md. 9). HMK’da, genel yetkili mahkemenin davalının, davanın açıldığı

tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olduğunu kabul etmiştir. Genel yet-

kili mahkemenin belirlenmesinde davanın açıldığı tarihteki davalının

yerleşim yerinin esas alınması ile davalının daha sonra yerleşim yerini

değiştirmesi mahkemenin yetkisini etkilemeyecektir

Kuru,

Hukuk Muhakemeleri Usulü

, C.I, Demir Demir, İstanbul 2001, s. 633.

Kuru, s. 381; Saim Üstündağ,

Medeni Yargılama Hukuku

, 7. Baskı, İstanbul 2000, s.

196. Avrupa Birliği’ne üye ülkeler bakımından yabancılık unsuru içeren hukuki

ve ticari konularda üye devletlerin milletlerarası yetkisi 44/2001 nolu 22 Aralık

2000 tarihli Hukuki ve Ticari Konularda Yargı Yetkisi ve Yargı Kararlarının Ta-

nıma ve Tenfizine İlişkin Tüzük (Brüksel I Tüzüğü) ile düzenlenmektedir. Tüzük

md. 2 uyarınca, herhangi bir üye ülkede ikamet eden kişilere karşı, vatandaşlık-

ları ne olursa olsun, bu üye devletin mahkemelerinde dava açılır. Brüksel I Tü-

züğü hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Ata Sakmar/Nuray Ekşi,

“Hukuki ve Ticari

Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve

Tenfizi Hakkında AB Konsey Tüzüğü”

Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan, MHB

, Y. 22,

2002; Bahadır Erdem,

“Medeni ve Ticari Hukuk Davalarında Mahkemelerin Yetkisi ve

Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Avrupa Konseyi Tüzüğü”

Ünal

Tekinalp’e Armağan

, C. II, 2003; Burkhard Hess/Thomas Pfeıffer,/ Peter Schlosser,

The Brussels I-Regulation (EC) No 44/2001

, Verlag C.H. Beck, 2008.

R.G. 8.12.2001 – 24607.

İlhan Postacıoğlu,

Medeni Usul Hukuku Dersleri

, İstanbul 1975, s. 150-151; Kuru, s.

384; Yavuz Alangoya/ Kamil Yıldırım/Nevhis Deren Yıldırım,

Medeni Usul Hu-

kuku Esasları

, Beta, 7. Bası, İstanbul 2009, s. 89; Hakan Pekcanıtes/ Oğuz Atalay/