172 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Ceyda SÜRAL
171
lidir. Bu kişiler, Türkiye’de ikametgâh tesis etmemişlerse, oturdukları
yer ikametgâhları olarak kabul edilir
15
.
Genel yetkili mahkeme düzenlemesi açısından HMK ayrıca
HUMK’tan farklı olarak davalı gerçek ve tüzel kişinin demek suretiy-
le, yerleşim yeri kavramının gerçek kişiler dışında tüzel kişiler için de
geçerli olduğunu belirtmiştir. Tüzel kişinin yerleşim yeri ise MK md.
51’de düzenlenmiştir. Buna göre, kuruluş belgesinde başka bir hüküm
bulunmadıkça tüzel kişinin yerleşim yeri, işlerinin yönetildiği yerdir.
HMK md. 7 uyarınca, davalının birden fazla olması halinde, dava
davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir. O halde,
davalılardan birinin Türkiye’de ikametgâhının bulunması halinde, di-
ğer davalılar bakımından da Türk mahkemelerinin milletlerarası yet-
kisi doğacaktır
16
.
Ancak, dava sebebine göre davalıların tamamı hakkında ortak yet-
kiyi taşıyan bir mahkeme varsa davaya o yer mahkemesinde bakılır.
Ortak yetkili mahkeme varsa bu mahkemenin yetkisi kesindir ve da-
vanın davalılardan birinin yerleşim yerinde açılması mümkün değil-
dir
17
. Örneğin, bir sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığa ilişkin ola-
rak sözleşmenin ifa yeri mahkemesinde dava açmak gerekecektir. Şu
halde, sözleşmenin ifa yeri Türkiye’de değilse ve davalılardan sadece
birinin ikametgâhı Türkiye’de ise, Türk mahkemesinin milletlerarası
yetkisi doğacak mıdır? Bu soruya olumlu cevap vermek gerekir. Zira,
iç hukukun yetki kuralları başka bir ülkenin mahkemesine yetki atfet-
mek için değil Türk mahkemesiyle uyuşmazlık arasında bağ kurmak
için kullanılır ve davalılardan birinin ikametgahının Türkiye’de bulun-
ması Türk mahkemesinin milletlerarası yetkisinin tesisi bakımından
yeterli sayılmalıdır. Öte yandan, davacı sırf Türkiye’de dava açabil-
mek için Türkiye’de ikametgâhı bulunan bir kişiyi davalı göstermişse
ve bu durum belirtiler veya başka delillerle anlaşılırsa, mahkeme, ilgili
(Türkiye’de ikametgahı bulunmayan) davalının itirazı üzerine yetki-
sizlik kararı vermelidir (HMK. md. 7/II).
15
Aysel Çelikel/Bahadır Erdem,
Milletlerarası Özel Hukuk
, Beta, Yenilenmiş 10. Bası,
İstanbul 2010, s. 491.
16
Nomer
,
s. 436; Nomer, Usul, s. 89.
17
Baki Kuru/Ramazan Arslan/Ejder Yılmaz,
Medeni Usul Hukuku
, Yetkin Yayınları,
22. Baskı, Ankara 2011, s. 139; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 118.