203 / 477
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi
202
lerin ihtiyati haczinde bir ay olarak uygulanır. Madde gerekçesinde,
deniz alacağının esası hakkında yapılacak yargılama için yurtdışında
mahkemeye veya tahkime gidilecekse İİK’da öngörülen yedi günlük
sürelerin kısa kaldığı ifade edilmiştir
124
.
b. İhtiyati Tedbir
İhtiyati tedbir, kesin hükme kadar devam eden yargılama boyun-
ca, davacı veya davalının dava konusu ile ilgili olarak hukuki duru-
munda meydana gelebilecek zararlara karşı öngörülmüş, geçici nite-
likte, geniş veya sınırlı olabilen hukuki korumadır
125
.
Para alacakları konusunda, özel ve istisnai durumlar dışında, asıl
geçici hukuki koruma ihtiyati hacizdir. Para alacağı söz konusu değil-
se, yargılamanın konusunu oluşturan hak, mal veya şeyler ihtiyati ted-
birin konusunu oluşturur
126
. Örneğin, dava konusu malvarlığının dava
sırasında başkasına devredilmesinin önlenmesi; boşanma davası de-
vam ederken kocanın karısının ve çocuklarının geçimlerini sağlamak
için onlara nafaka ödemesi; dava konusunun bozulmaya elverişli bir
mal olup malın satılması ve bedelinin dava sonuna kadar saklanması
gibi, dava konusuyla ilişkili tedbirlere karar verilebilir
127
.
Davanın kesin hükümle sonuçlanmasına kadar geçecek olan yar-
gılama sürecinde dava konusuna ilişkin doğabilecek zararların önlen-
mesi amacıyla öngörülmüş olan ihtiyati tedbir, dava açılmadan önce
istenebileceği gibi dava açıldıktan sonra da istenebilecektir
128
.
HUMK düzenlemesine göre, dava açılmadan önce ihtiyati tedbirin
istenmesi halinde, ihtiyati tedbirin en az masrafla ve en çabuk nerede
yerine getirilmesi mümkün ise o yer ya da asıl dava nerede açılacaksa
o yer mahkemesinden istenmesi gerekmekteydi (HUMK md. 104/I).
Bu durumda HUMK md. 109 uyarınca, ihtiyati tedbir isteyenin, ihtiya-
ti tedbir kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde esas hakkın-
daki davayı açması gerekmekteydi. Davanın açılmasından sonra ise
124
Madde Gerekçesi,
http://www2.tbmm.gov.tr/d22/1/1-1138.pdf.125
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 661.
126
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 663.
127
Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 582.
128
Ejder Yılmaz,
Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri
, C: I, Yetkin Yayınları, Ankara 2001
(Geçici Tedbirler), s. 878; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, Medeni Usul, s. 67; Süley-
man Özkök,
İhtiyati Tedbirler
, Turhan Kitabevi, Ankara 2002, s. 1.