199 / 477
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi
198
5- Geçici Hukuki Koruma Yollarına İlişkin Yetki Kuralları
a. İhtiyati Haciz
İhtiyati haciz, para alacaklarına ilişkin mevcut veya müstakbel bir
takibin sonucunun güvence altına alınması için, mahkeme kararı ile
borçlunun malvarlığına el konulmasını sağlayan geçici bir hukuki ko-
rumadır
117
.
İhtiyati haciz, İcra İflas Kanunu
118
md. 257 vd. düzenlemelerinde
yer almaktadır. İİK md. 257/I-II uyarınca, rehinle temin edilmemiş ve
vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya
üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer
haklarını ihtiyaten haczettirebilir. Vadesi gelmemiş borçtan dolayı da
borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa veya borçlu taahhütlerinden
kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeğe, kaçırmağa veya kendisi
kaçmağa hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının hakla-
rını ihlal eden hileli işlemlerde bulunursa ihtiyati haciz talep etmek
mümkündür.
Alacaklının ihtiyati haciz kararı alınması için başvuracağı yetkili
mahkeme ise İİK md. 258’de düzenlenmiştir. Buna göre, ihtiyati hacze
karar verecek olan yetkili mahkeme İİK md. 50 düzenlemesi ışığında
belirlenecektir. İİK md. 50 düzenlemesine göre ise, para veya teminat
borcu için takip hususunda HUMK’un yetkiye ilişkin hükümleri kıya-
sen uygulanır.
O halde, genel yetkili mahkeme olan borçlunun ikametgahı mah-
kemesinin yanı sıra özel yetkili mahkemeler de ihtiyati haciz kararı
vermeye yetkili olacaktır. Taraflar bir yetki sözleşmesi yapmışlarsa, bu
yetki sözleşmesi ile kararlaştırılan mahkemeden de ihtiyati haciz talep
edilebilir
119
.
İİK md. 265/I uyarınca, borçlu, kendisi dinlenilmeden verilen ih-
tiyati haciz kararına karşı, huzuriyle yapılan hacizlerde haczin tatbiki,
aksi halde, haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi
gün içinde mahkemeye müracaat ederek yetki itirazında bulunabilir.
117
Muhammet Özekes,
İhtiyati Haciz
, Seçkin, Ankara 1999, s. 12.
118
R.G. 19.6.1932 – 2128.
119
Özekes, s. 184.