TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

Cengiz Topel ÇELİKOĞLU

285

I- Delillerin Toplanması ve Taraf veya Avukatın Delil Toplaması

Kavramları

Yargılama bilgiye bağımlıdır

. Yargılamada ihtiyaç duyulan bilgi

hukuk sisteminde benimsenen yargılama sisteminin esasları doğrultu-

sunda hakim ve taraflarca temin edilir

. Bu faaliyet, yargılamaya konu

uyuşmazlığın anlaşılması ve üzerinde anlaşmazlık bulunan veya haki-

me gerçekliği şüpheli görünen ve uyuşmazlığın hallinde önemli olan

vakıaların doğru olup olmadığının anlaşılmasına, başka bir ifadeyle

hukuk kurallarının uygulanacağı vakıaların tespitine hizmet eder. Her

delil kaynağı bilgi sağlamakla birlikte yargılamada her bilgi delil teşkil

etmeyebilir. Bu açıdan, tarafların iddia ve savunmalarını temellendi-

ren vakıaları açıklayan veya anlaşılmasını kolaylaştıran ve doğrulu-

ğunu ortaya koyan veri unsurları şeklinde bilgi ve delil ayrımından

sözedilebilirse de ikisi arasındaki sınır her zaman net değildir. Ayrıca,

taraf veya avukatın bilgi ve delil toplama faaliyeti genellikle dava ve

duruşma öncesi cereyan etmekle sözkonusu belirsizlik bu aşamada

daha belirgindir. Buyüzden, biz delillerin toplanması terimini her iki-

sine de şamil olmak üzere kullanıyoruz.

Medeni usul hukukunda delillerin toplanması kavramı, genel ola-

rak, delillerin elde edilmesi anlamına gelir. Bu açıdan, sözkonusu kav-

ram hem taraf ve hakimin delil temin etmesi hem de sunulan delillerin

mahkemece alınması anlamlarını içermektedir

Delillerin alınması anlamı itibarıyla, delillerin toplanması kavramı

örneğin şahidin veya tarafın ya da bilirkişinin dinlenmesi veya sorgu-

lanması, keşif konusu nesne veya mahallin incelenmesi, belge ya da

senedin okunması, görsel veya işitsel band kaydının dinlenmesi ya da

seyredilmesi suretiyle bu kaynaklardaki delillerin alınmasını ifade et-

mektedir. Bu açıdan, delillerin toplanması delil kaynağı olan bir ispat

aracının delil çıkartma işlemine tabi tutularak ihtiva ettiği kanıtların

ondan alınması anlamındadır. Delillerin incelenmesinde hakimin de-

lillerle doğrudan temasına ilişkin tercih ve delillerin değerlendirilme-

siyle olan irtibatı nedeniyle, bu anlamıyla delil toplama faaliyeti bir

G.HUGHES ‘den aktaran L.S.HOFFMAN,

“Accss to Information, Access to Justice”

Mich.J.L. Ref[2006-2007], Vol.40:2,s.221.

ÇELİKOĞLU, s.21.

ÇELİKOĞLU, s.344.