287 / 477
Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi
286
mahkeme fonksiyonu olup, kıta Avrupası sistemi bakımından, bunun
hakimin yetkisinde olduğu aşikardır
15
.
Delillerin toplanması kavramı ispat faaliyetinde kullanılacak araç-
ların yargılama sürecine dahil edilmesiyle de ilişkilidir; ki, bu açıdan
sözkonusu kavram delil ikamesiyle irtibatlıdır
16
. Burada, delillerin
toplanması kavramı taraflar ve hakimce müştereken belirlenmek su-
retiyle yargılamaya getirilmesi kararlaştırılan ispat araçlarının fiziken
toplanmasını ifade etmektedir. Kıta Avrupası sisteminde ikame olu-
nan delillerin elde edilmesi faaliyeti de nihai olarak mahkemenin so-
rumluluğundadır
17
.
Nihayet, delillerin toplanması kavramı, tarafın delil ikamesinde
mahkemeye teklif edeceği ispat araçlarına ilişkin delil kaynaklarının
önceden araştırılarak tespiti anlamında da kullanılmaktadır. Tarafla-
rın başlangıç dilekçeleri bakımından vakıa tabanlı dilekçe kuralı
18
ve
yargılama masrafları bakımından kaybeden öder
19
kuralının benim-
senmesi suretiyle iyi temellendirilmemiş davaların caydırılması nede-
niyle, Kıta Avrupası sisteminde de, dava veya yargılama öncesinde
ileride ispat aracı olması muhtemel delil kaynaklarının araştırılması-
nın taraf veya daha doğrusu avukat faaliyeti olduğu belirgindir.
Delil kaynaklarının delil ikamesi öncesinde araştırılıp mahkemeye
teklif edilmek üzere tespit edilmesi ve müştereken ikame olunan ispat
araçlarının yargılamaya getirilmesi şeklinde, bu iki anlam itibarıyla,
delillerin toplanması kavramı ispat araçlarının teminine yönelik bir içe-
riğe sahiptir. Bu şekliyle, delil temini olağan yargılamada dava malze-
mesinin taraflarca getirilmesi esasına göre kural olarak taraflara yükle-
nilen bir külfettir
20
. Bununla birlikte, hem ispat hakkının gereği olarak
15
Bkz.M.K.YILDIRIM, Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi,
s.90,91,108.
16
Delil ikamesi ispat araçlarının yargılamaya sokulmasına ilişkin bir üst
kavramdır(ÇELİKOĞLU, s.336 dn.136, s339 ).
17
ÇELİKOĞLU, s.346 ve orada dn.181 de anılan MURRAY/ STÜRNER, WELSER,
HAZARD ve Yargıtay içtihatları.
18
Ayrıntılı bilgi için bkz. Scott, DODSON,
“Comparative Convergences in Pleading
Standarts”
, Pennsylvania Law Review(2010), Vol.158, 442-471; C.T. ÇELİKOĞLU,
“HMK’na Göre Dava ve Cevap Dilekçeleri”, Terazi Hukuk dergisi, Kasım 2011,
s.48-61.
19
Karşılaştırmalı bilgi için bkz.Joachim ZEKOLL,
“Comparative Civil Procedure”
, The
Oxford Handbook of Comparative Law(Ed.M.Reimann/R.Zimmerman), Oxford
University Press, USA 2006, s.1356,1357.
20
O.CHASE / H. HERSHKOFF, Civil Litigation in Comparative Context,
Thomson&West, USA 2007, s.9.