114 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Candide ŞENTÜRK / Tuğba BAYZİT
113
Bu, anayasal organların meşruluğunun temelini teşkil eder
46
. Anayasa
Mahkemesi hukuk devleti kavramını bu şekilde anlamaktadır
47
. Hu-
kuk devleti ilkesi Anayasamızın 2’nci maddesinde şu şekilde tanım-
lanmıştır: ‘
Türkiye Cumhuriyeti toplumun huzuru, milli dayanışma adalet
anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, baş-
langıçta belirtilen temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk
devletidir’.
Hukuk devleti tüm faaliyetlerinde hukuka ve anayasaya uygun
hareket eden insan haklarına saygılı hukuki güvenliğin sağlandığı
bir devlet sistemidir
48
. Hukuk devleti ilkesinin 3 temel unsuru bulun-
maktadır
49
:
- Adaletin sağlanması
50
,
- Güvenliğin temin edilmesi
51
,
- İnsan haklarının gerçekleştirilmesi
52
Hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygıyı esas alan bir hu-
kuk devletinde tanıkların korunması bakımından tanığın yaşam hak-
kı
53
ile serbestçe tanıklık yapabilme hakkı arasında bir dengenin sağ-
46 ÖZTÜRK/TEZCAN/ERDEM/SIRMA/SAYGILAR/ALAN, s.105.
47 AMKD c.14, s.189. “
Hukuk devleti, insan haklarına saygılı ve bu hakları koruyucu adil
bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmekle kendini yükümlü sayan ve faaliyetlerin-
de hukuka ve anayasaya uygun, bütün işlem ve eylemleri yargı denetimine bağlı olan, ya-
saların üstünde yasakoyucunun bozamayacağı temel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulundu-
ğu bilincinden uzaklaştığında geçersiz kalacağını bilen devlettir
” (Any.M. 27.03.1986T.,
1985/31E., 1986/11K., RG.09.05.1986-No:19102).
48 DEMİRBAŞ Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2007, s.64; ÖZBEK/
KANBUR/DOĞAN/ BACAKSIZ/TEPE, s.49; TURGUT, s.61.
49 TURGUT, s.61; ÖZTÜRK/ TEZCAN/ ERDEM/ SIRMA/ SAYGILAR/ ALAN,
s.106, ÖZTÜRK Bahri, Yeni Yargıtay Kararları Işığında Delil Yasakları, SBF İnsan
Hakları Merkezi Yayını, Ankara 1995, s.52.
50 Adalet, herkesin kanun önünde eşit sayılması, herkese kişiliğini serbestçe geliş-
tirme hakkının verilmesi, buna engel olabilecek maddî manevi engellerin ortadan
kaldırılması, her türlü keyfiliğin reddedilmesi demektir. Bu bakımdan adil olan
devlet hukuk devletidir (ÖZTÜRK/ TEZCAN/ ERDEM/ SIRMA/ SAYGILAR/
ALAN, s.106).
51 Bir devletin hukuk devleti olabilmesi için, insan haklarına dayalı adil ve güvenli
toplumsal düzen kurulmalıdır (ÖZTÜRK/ TEZCAN/ ERDEM/ SIRMA/ SAYGI-
LAR/ ALAN, s.108).
52 Hukuk devleti olabilmenin bir diğer ölçüsü de, insan haklarına sadece mevzuatta
yer vermek değil bunları uygulamada gerçekleştirmektir (ÖZTÜRK/ TEZCAN/
ERDEM/ SIRMA/ SAYGILAR/ ALAN, s.106).
53 AİHS m.2; AİHS’e Ek 6. ve 13. Protokol, MvSHS m.6; Anayasa m.17; ABA m.II-2.