127 / 537
Gizli Tanık
126
tanıklarını aleni duruşmada sanığın huzurunda çelişmeli bir biçimde
sorgulama hakkı; ikinci olarak ise, kendi tanıklarının da iddia tanıkları
ile eşit koşullar altında davet edilmesi ve dinlenmesi ve böylece silah-
ların eşitliğinin sağlanması hakkı sıralanabilir
100
. Sözleşmenin söz ko-
nusu hükmü hem son soruşturma hem de kanun yolları için geçerlidir.
Gerek 3’üncü fıkranın d bendi, gerekse 1’inci fıkra bakımından, eşitlik-
le kastedilen sayısal eşitlik değil, nitelik eşitliğidir. Bir başka deyişle,
yargılamamanın tümü göz önüne alınarak yargılamanın tez (iddia) ve
antitezin (savunma) ileri sürülüp tartışılması anlamında adil olup ol-
madığı, yani iddia ve savunma arasında var olması gereken dengenin
korunup korunmadığı araştırılacaktır. Bu anlamda bir hususun ispat
bakımından savunma ve iddia makamlarının çağırdığı tanıklara eşit
derecede ağırlık verilmemesi, eşit muamele edilememesi silahların
eşitliğini zedeleyebilmektedir
101
. Belirttiğimiz gibi AİHM, silahların
eşitliği ilkesini adil yargılanmanın gerçekleştirilmesi açısından çok
önemli görmekte ve silahların eşitliğinden anlaşılması gerekenin sayı-
sal eşitlik değil, niteliksel bir eşitlik olduğunun altını çizmektedir
102
. Bu
anlamda örneğin, iddia makamının üç tanık sunmuş olması, savun-
ma makamının da herhalde üç tanık sunması gerektiği anlamına gel-
memektedir. Yine bu ilke, savunmanın sunduğu tanık sayısının iddia
makamının sunacağı tanık sayısını geçemeyeceği veya savunma ma-
kamının dinletmek istediği her tanığın mutlaka dinlenmesi gerektiği
anlamına da gelmemektedir. Burada kastedilen, tanıklar hangi tarafça
sunulmuş olursa olsun, dinlenmeleri esnasında savunma ile iddia ma-
kamı arasında ayrımcılık yapılmaması, tanığa soru yöneltme hususun-
da iddia makamına üstünlük sağlanmaması, hâkimin de her iki tarafa
eşit mesafede bulunmasıdır
103
.
Tanık koruma yöntemleri arasında uygulaması en kolay ve masraf-
sız yöntem olan tanığın kimlik bilgileri gizli tutularak dinlenmesi ted-
Çapraz Sorgu, Seçkin, Ankara 2007.
100 İNCEOĞLU, s.223.
101 GÖLCÜKLÜ, Adil Yargılama, s.228-229; İNCEOĞLU, s.225-226.
102 Ayrıntılı bilgi için bkz. CENTEL/ ZAFER, s.201-204; İNCEOĞLU, s.223-226;
TURGUT, s.66-67.
103 TURGUT, s.67. AİHM’e göre, savunma tanıklarının daveti ve dinlenmesi bakı-
mından, m. 6/3-d’nin amacı, savunmanın istediği tüm tanıkları dinletebilmesi
değildir. Hükümde bulunan “
aynı şartlar altında
” sözcüğü ile, belirtilmek istenen
“
silahların eşitliği
”dir (İNCEOĞLU, s.224).