179 / 537
Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve ...
178
olmadığını ortaya koymaktadır
54
. Taşıma senedi, ispat vasıtası olup,
bu sözleşmenin kurucu unsuru değildir
55
.
“Taşıma senedinin düzenlen-
memiş olması, taşıma senedinde yer alması gereken kayıtların eksik yazılması
veya bu belgenin kaybı taşıma sözleşmesinin geçerliliğine etkili değildir”
56
.
Türk Ticaret Kanunu’na göre, taşıma senedi, taşınan eşyaların alı-
cısı lehine tanzim edilen ve taşınan eşyaları temsil eden bir senettir
(TK. m. 856). Her ne kadar, 6762 sayılı Kanun’un
“Taşıma senedi emre
yazılı ise taşıyıcının imzaladığı nüshanın cirosu ve teslimi eşyanın mülkiyeti-
ni nakleder”
cümlesi Türk Ticaret Kanunu’na alınmamış olsa da,
“imza
edenin, yer, zaman ve tutar bakımlarından belirli nakdî ödemelerde bulun-
mayı ve belirli miktarda misli şeyler teslim etmeyi borçlandığı senetler, açık-
ça emre yazılı oldukları takdirde ciro ile devredilebilirler”
hükmünün kâfi
olduğu düşünülebilir (TK. m. 771/1; TTK. m. 831/1).
Taşıma sözleşmesinin hukukî rejimi borçlar hukukuna ait iken,
emre ve hamiline yazılmış taşıma senedinin hukukî rejimi kıymetli
evrak hukuku ile eşya hukukunu ilgilendirmektedir.
“Meselâ hamile
yazılı taşıma senedinin teslimi, taşınan eşyanın teslimi demektir”
57
. Diğer
bir deyişle, emre veya hamiline yazılmış taşıma senedinin devri, eşya
hukukuna özgü sonuçlar doğurur; senedin temsil ettiği eşyanın mül-
kiyetini de devreder.
54 Taşıma senediyle taşıma sözleşmesinin ayırt edilmesi gerektiği; taşıma senediyle
taşıma sözleşmesinin sadece seçilen hukuk bakımından etkileşim hâlinde oldu-
ğu; taşıma senedinde seçilen hukukun senede konu edilen bütün taşıma ilişkisine
sirayet edeceği yönünde bkz. De Wıt R., Multimodal Transport, Londra ve Hong
Kong, 1995, s. 53.
55 Tüzün, s. 20; Kaya, CMR-I, s. 315; Uslu, s. 38, 39; Arkan, Sorumluluk, s. 19; Akıncı,
s. 43; Yeşilova, İspat, s. 241, 242.
Aynı yönde bkz. Yılmaz O., CMR Hükümlerine Göre Müteakip Taşıma, İzmir,
2008, s. 46.
56 Kaya, CMR-I, s. 315. Aynı yönde bkz. Arkan, Sorumluluk, s. 19; Akıncı, s. 43.
Fransa Rouen İstinaf Mahkemesi’nin 16.6.1972 tarihli kararında sevk mektubunun
düzenlenmemiş olmasının sözleşmenin geçerliliğine etki etmeyeceği yönünde
bkz. European Transport Law, S. 7, s. 1040; Akıncı, s. 44’ten naklen.
Aynı yönde bkz. Yılmaz, s. 45; Yeşilova, Müteakip, s. 142, dpn. 61, s. 146; Yeşilova,
İspat, s. 240, 241.
57 Mertol, s. 13; Belbez,
“Nakil Sözleşmesi”
, s. 391, dpn. 17. Aynı yönde bkz. Poroy
R./Tekinalp Ü., Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, İstanbul, 2010, s. 2, 7, 31, 34.
Ayrıca bkz. Öztan F., Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, 2009, s. 12, 34.
Tekil
F.,
Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, 1980, s. 209. Konşimento bakımından aynı yön-
de bkz. Deniz, s. 48. Taşıma senedinin kıymetli evrak niteliği hakkında bkz. Yarg.
11. HD., 2006/12511 E., 2008/4997 K., 1.4.2012 tarihinde
www.kararara.com/yargitay/11hd/k3387.htm adresinden erişildi.