185 / 537
Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve ...
184
3- İŞ GÖRME AMACINI GÜDEN SÖZLEŞMELERLE
BAĞLANTININ İNCELENMESİ
Hizmet, vekâlet ve eser sözleşmeleri, iş görme amacını güden söz-
leşmelerden sayılmaktadır
67
. Bu grup sözleşmelerde taraflardan bi-
rinin ediminin konusunu daima bir emek, yani insan faaliyeti teşkil
etmektedir
68
. Karayoluyla eşya taşıma sözleşmesinin, bu sözleşmelerle
bağlantısı irdelenmelidir.
Doktrinde, 1950’li yıllara değin, taşıma akdinin, vekâlet, hizmet,
depo (muhafaza) ve kira akitlerine benzetildiği; fakat bu görüşlerin
değer görmediği aktarılmıştır. Çünkü taşıma sözleşmesinde, kira söz-
leşmesinden farklı olarak, eşyanın yer değiştirmesi söz konusudur;
depo akdinden farklı olarak eşyanın muhafazası değil, taşınması aslî
edimdir; hizmet akdinden farklı olarak, taşıyıcı gönderenin emri ve
kumandası altında değildir; vekâlet akdinden farklı olarak, ücret esaslı
unsurdur
69
. Ayrıca, 865 sayılı Kanun döneminde, eşya taşıma sözleş-
mesinin istisna sözleşmesi bağıtına yaklaştığı tespit edilmiştir
70
. 6762
sayılı Kanun döneminde de, aynı yönde görüş açıklanmıştır
71
. Niha-
yet, taşıma sözleşmesini, araç kirası sözleşmesinden ayırt eden unsu-
run taşıma taahhüdü olduğu ifade edilmiştir
72
.
Vekâlet sözleşmesinde, ücret zorunlu unsur değildir; vekâlet
ivazlı veya ivazsız akdedilebilir
73
. Hatta vekâletin tarihçesi, bu sözleş-
67 Akıntürk Turgut/Karaman Ateş Derya, Borçlar Hukuku, İstanbul, 2011, s. 226;
Ozanoğlu, s. 2. Aynı yönde bkz. Aral Fahrettin, Borçlar Hukuku Özel Borç İliş-
kileri, Ankara, 2010, s. 47. Zevkliler Aydın/Gökyayla Emre K., Borçlar Hukuku
Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2010, s. 24. Yavuz Cevdet/Acar Faruk/Özen Burak,
Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), İstanbul, 2011, s. 7. Uçar Ayhan, İstis-
na Sözleşmesinde Müteahhidin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu, Ankara, 2003, s. 18.
Özdemir Gökçe, Roma ve Türk Hukuklarında Vekâletsiz İş Görme (
Negotiorum
Gestio
), Ankara, 2001, s. 19.
68 Yavuz/Acar/Özen, s. 7; Akıntürk/Karaman Ateş, s. 126; Özdemir, Vekâletsiz İş
Görme, s. 94.
69 Atabek, s. 32, 33. Aynı yönde bkz. Tüzün, s. 16; Zeyneloğlu, 1980, s. 20; Zeyneloğ-
lu, 1993, s. 31-32; Ülgen, Hava Taşıma, s. 45.
70 Belbez,
“Nakil Sözleşmesi”
, s. 391, 392; Atabek, s. 33. Aynı yönde bkz. Ülgen, Hava
Taşıma, s. 46.
71 Arkan, Sorumluluk, s. 30. Aynı yönde bkz. Alter, s. 74; Thaller, s. 310. Aksi yönde
bkz. Tüzün, s. 17.
72 Gençtürk, Gecikmeden Doğan Sorumluluk, s. 13.
73 Atabek, s. 32; Yavuz/Acar/Özen, s. 532; Akıntürk/Karaman Ateş, s. 315; Eren,
s. 195; Aral, s. 394; Zevkliler/Gökyayla, s. 478, 479. Aynı yönde bkz. Emiroğlu
Haluk, Roma Hukuku’nda Vekâlet Sözleşmesi (
Mandatum
) ve Hukuki İşlemlerde
Temsil, AÜHFD, Y. 2003, C. 52, S. 1, s. 101-111, s. 101, 104, 105, 1.4.2012 tarihinde