181 / 537
Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve ...
180
senedi, taşınan eşyaları temsil etme yeteneğinden yoksundur; sadece
taşıma olgusunu ispat eden yazılı bir vesikadır. Diğer bir deyişle,
kıymetli evrak şeklinde düzenlenmesi mümkün olmayan, sadece
taşıma işinin başlangıç anını betimleyen yazılı bir evraktan ibarettir.
Taşıma ve yük senedinin, sözleşmenin kuruluş safhasını
aydınlatma görevi bulunmaktadır. Buna ek olarak, sözleşmeye aykırı-
lık ihtimalinin değerlendirilmesinde de aynı görevi haizdir.
“İki tarafça
imzalanan taşıma senedi, taşıma sözleşmesinin yapıldığına, içeriğine ve
eşyanın taşıyıcı tarafından teslim alındığına kanıt oluşturur”
hükmü anılan
senetlerin ispat fonksiyonu yerine getirdiklerine ve fakat sözleşmenin
kurulmasıyla ilgili esaslı unsur olarak herhangi bir fonksiyon icra et-
mediklerine işaret etmektedir (TTK. m. 859).
Refakat belgelerine gelindiğinde, Türk Ticaret Kanunu’na göre,
bunlar, gümrük belgeleri gibi, eşyanın taşınması taahhüdünün ifasına
hizmet eden resmî nitelikte evraklardır (TTK. m. 860). Esasen refakat
belgelerinin eşyanın tesliminden önce taşıyıcıya verilmemesi, gönde-
reni Türk Borçlar Kanunu’na göre alacaklının temerrüdüne düşürmek-
tedir (TBK. m. 106 vd.). Refakat belgeleri, ifa aşamasını ilgilendiren ev-
raklardır. İfa aşamasına hizmet eden refakat belgelerinin, sözleşmenin
kuruluşuyla ilgili olmadığı kolaylıkla ayırt edilebilmektedir
61
.
sözleşmesinin yerini dolduramayacağı; çünkü taşıma senedinde, taşıma sözleşmesin-
deki her konuya ayrıntılı değinilemeyeceği yönünde bkz. Karan, s. 27.
Fransız mahkemelerinin taşıma senedine eşya taşıma sözleşmesi muamelesi yaptıkla-
rı; bu muamelenin yanlış olduğu; sırf taşıma senedinden yola çıkarak, taşıma sözleş-
mesinin akdedildiği sonucuna varılabileceği; fakat taşıma sözleşmesinin ifa edildiği
sonucuna varılamayacağı yönünde bkz. Dutilleul/Delebecque, s. 659.
Taşıma senedinin ve yük senedinin, taşıma sözleşmesinin şeklinden ve esasından ba-
ğımsız, bambaşka bir doküman olduğu yönünde bkz. Rodière, s. 54; Jané Joan/De
Ochoa Alfonso, s. 100.
Teslim belgesi üzerinde durulmadan ve altındaki imza araştırılmadan sonuca varıl-
mış olmasını bozma sebebi sayan Yargıtay kararı için bkz. Yarg. 11. HD., T. 26.10.1987,
E. 2983, K. 5681; Eriş, s. 36, 37.
Ordinonun davalı adına düzenlenmesinin, taraflar arasında taşıma sözleşmesinin ya-
pıldığını gösterdiği yönünde Yargıtay kararı için bkz. Yarg. 11. HD., T. 18.12.1987, E.
7333, K. 7372; Eriş, s. 41.
Taşıma ücretine ilişkin faturanın düzenleniş biçimi itibariyle taşıma sözleşmesinin
yorumunda taşıyıcıyı bağladığı yönünde Yargıtay kararı için bkz. Yarg. 11. HD., T.
14.9.1992, E. 1500, K. 8974; Eriş, s. 51, 52. Deniz taşıması akabinde kara taşıması söz
konusu olduğunda, karaya çıkış manifestosunun taşıma işini belgelendirdiği; karaya
çıkış manifestosunun altını imzalayanın taşıyıcı sıfatını haiz olduğu yönünde Yargı-
tay kararı için bkz. Yarg. 11. HD., T. 27.2. 1995, E. 7761, K. 1716; Eriş, s. 91.
61 6762 Sayılı Kanun döneminde de, aynı esasların geçerli olduğu belirtilmelidir (TK.