482 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
481
sal etkileri ve bazı hallerde mağdurun cinsiyeti, yaşı ve sağlık du-
rumu gibi, olayın içinde bulunduğu bütün koşullara bağlıdır
(bk.
18 Ocak 1987 tarihli İrlanda – Birleşik Krallık kararı, §162, Seri A no.
25; ve Jalloh – Almanya [BD], no. 54810/00, §67, ECHR 2006-IX)
. Mu-
amelenin amacı ve kastı ile ardındaki saik
(krş. inter alia, 18 Ara-
lık 1996 tarihli Aksoy – Türkiye kararı, §64, Reports 1996-VI; Egmez
- Kıbrıs, no. 30873/96, §78, ECHR 2000XII; ve 30 Eylül 2004 tarihli
Krastanov – Bulgaristan kararı, no. 50222/99, §53)
, ayrıca heyecanın
ve duyguların yükseldiği bağlamda meydana gelip gelmediği
(krş.
örneğin yukarıda geçen Selmouni, §104; ve Egmez, §53)
, dikkate alın-
ması gereken diğer faktörlerdir.
89. Mahkeme, önceden tasarlanmış, uzun bir dönem içinde saatlerce
uygulanmış ve fiilen yaralamaya veya yoğun maddi veya manevi
ıstıraba sebep olmuş bir muameleyi ‘insanlıkdışı’ muamele olarak
nitelendirmiştir
(bk. yukarıda geçen Labita, §120; ve yukrıda geçen Ra-
mirez Sanchez, §118)
. Mağdurları küçük düşürebilecek ve utandı-
rabilecek şekilde kendilerinde korku, elem ve aşağılanma duygu-
su uyandıran veya mağduru kendi iradesine ve vicdanına aykırı
bir şekilde hareket etmeye sürükleyen bir muameleyi ‘aşağılayıcı’
muamele olarak kabul etmiştir
(bk. inter alia, Keenan – Birleşik Kral-
lık, no. 27229/95, §110, ECHR 2001-III, ve yukarıda geçen Jalloh, §68)
.
90. Belirli bir kötü muamele biçiminin işkence olarak nitelendirilip ni-
telendirilmeyeceğine karar verirken, Sözleşme’nin 3. maddesinde
yer alan işkence kavramı ile insanlıkdışı veya aşağılayıcı muamele
kavramları arasında ayrım yapılmış olmasına dikkat edilmelidir.
Daha önceki davalarda da kaydedildiği gibi, Sözleşme’nin böyle
bir ayrım yapmaktaki amacının, çok ağır ve zalimane ıstıraplara
sebep olan kasdi insanlıkdışı muamelelere özel bir damga vurmak
olduğu görülmektedir
(bk. yukarıda geçen İrlanda – Birleşik Krallık,
§167; yukarıda geçen Aksoy, §63; ve yukarıda geçen Selmouni, §96)
.
Muamelenin ağırlığının yanında, Birleşmiş Milletler İşkenceye ve
Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Ce-
zaya Karşı Sözleşme’nin işkenceyi bilgi elde etme, cezalandırma
veya korkutma amacıyla ağır acı veya ıstırap veren ve kasden işle-
nen bir fiil olarak tanımlayan 1. maddesinde olduğu gibi, işkence-
de bir kasıt unsuru bulunur
(bk. yukarıda geçen Akkoç, §115)
.