492 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
491
116.Mahkeme, Sözleşme’deki bir hakkın ihlalini telafi etmek için uy-
gun ve yeterli giderimin genel olarak, özellikle Sözleşme ihlalinin
niteliği göz önünde tutularak, olayın içinde bulunduğu koşulla-
ra bağlı olduğu kanaatindedir (
krş. yukarıda geçen Scordino (No.
1), §186
). Mahkeme, devlet görevlilerinin kasten Sözleşme’nin 3.
maddesine aykırı bir muamelede bulunduğu olaylarda yeterli bir
giderim için, iki tedbirin gerekli olduğunu sürekli olarak söyle-
miştir. İlk olarak, devlet yetkilileri, sorumluların belirlenmelerini
ve cezalandırılmalarını sağlayabilecek tam ve etkili bir soruşturma
yapmış olmalıdırlar
(bk. diğerleri arasında, yukarıda geçen Krastanov,
§48; Çamdereli – Türkiye, no. 28433/02, 17 Temmuz 2008, §28-29; ve
yukarıda geçen Vladimir Romanov, §79 ve 81)
. İkinci olarak, gerek-
tiği taktirde başvurucuya tazminat ödenmeli
(bk. yukarıda geçen
Vladimir Romanov, §79; mutatis mutandis, yukarıda geçen Aksoy, §98;
ve (hem de 13. madde bağlamında) Abdülsamet Yaman – Türkiye, no.
32446/96, 2 Kasım 2004, §53)
veya en azından başvurucunun kötü
muamele sonucu uğradığı zarar için tazminat isteyebilme ve ala-
bilme imkanı bulunmalıdır (
krş. mutatis mutandis, 2. maddeyle ilgili
olarak yukarıda geçen Nikolova ve Velichkova, §56; ve Yeter – Türkiye,
no. 33750/03, 13 Ocak 2009, §58
).
117.Tam ve etkili soruşturma konusunda Mahkeme, bir kimsenin,
polis veya devletin başka bir görevlisi tarafından hukuka aykırı
olarak ve Sözleşme’nin 3. maddesini ihlal edecek şekilde ağır bir
kötü muameleye tabi tutulduğuna dair savunulabilir bir iddiası-
nın bulunması halinde, Sözleşme’nin 3. maddesinin, Sözleşme’nin
1. maddesindeki ‘Sözleşme’de ... tanımlanan hak ve özgürlükleri
kendi egemenlik alanı içinde bulunan herkes için güvence altına
alır’ şeklindeki devletin genel yükümlülüğüyle birlikte yorum-
landığında, etkili bir resmi soruşturma yapılmasını zımnen gerek-
tirdiğini hatırlatır
(bk. diğerleri arasında, yukarıda geçen Assenov ve
Diğerleri, §102; yukarıda geçen Labita, §131; yukarıda geçen Çamdereli,
§36-37; ve yukarıda geçen Vladimir Romanov, §81)
. Bir soruşturmanın
pratikte de etkili olabilmesi için, devletin Sözleşme’nin 3. madde-
sine aykırı uygulamaları cezalandıran hükümler koyması bir ön
koşuldur (
krş. mutatis mutandis, M.C. – Bulgaristan, no. 39272/98,
§150, 153 ve 166, ECHR 2003-XII; yukarıda geçen Nikolova ve Velich-
kova, §57; ve yukarıda geçen Çamdereli, §38
).