511 / 537
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
510
dan işkence olarak nitelendirilebilecek fiillerin bir sonucu ola-
rak elde edilen suçlandırıcı maddi delile, kanıtlayıcılık değeri ne
olursa olsun, hiçbir zaman mağdurun suçluluğunu kanıtlamak
üzere dayanılamayacağı kanaatindedir. Bunun dışında bir sonuç,
Sözleşme’nin 3. maddesini oluşturanların yasaklamak istedikleri
ahlaken kınanacak türden bir eylemi dolaylı olarak meşrulaştır-
maya hizmet eder, başka bir deyişle, ‘vahşiliğin üzerine hukuk ör-
tüsü örter’
(bk. yukarıda geçen Jalloh, §105)
. Mahkeme
Jalloh
kararın-
da, işkence kapsamına girmeyen fakat insanlıkdışı ve aşağılayıcı
muamele olarak nitelendirilebilecek bir eylemle elde edilen maddi
delilin kullanılmasının her zaman, yani özellikle delile atfedilen
ağırlığa, kanıtlayıcılık değerine ve sanığın delili kabulüne ve yar-
gılamada kullanılmasına itiraz etme fırsatı bulup bulamadığına
bakılmaksızın, yargılamayı adil olmayan bir duruma getirip getir-
mediği sorununu çözmeden bırakmıştır. Olayın içinde bulunduğu
özel şartlar nedeniyle o davada Sözleşme’nin 6. maddesinin ihlal
edildiği sonucuna varmıştır (
ibid., §107-108
).
168.Susma hakkı ve kendini suçlandırmama hakkı ihlal edilmek su-
retiyle elde edilen delilin kullanılması konusunda Mahkeme,
bu hakların Sözleşme’nin 6. maddesindeki adil muhakeme usu-
lü kavramının kalbinde yer alan genellikle tanınmış uluslararası
standartlar olduğunu hatırlatır. Bunların varlık nedeni, başka şey-
lerin yanında, sanığı yetkililerin haksız zorlamalarına karşı koru-
mak ve böylece adli hatadan kaçınılmasına katkıda bulunmak ve
Sözleşme’nin 6. maddesinin amaçlarını yerine getirmektir. Özel-
likle kendini suçlandırmama hakkı, bir ceza davasında iddia ma-
kamının, sanığın iradesine aykırı baskı ve zorlama yöntemleriyle
elde edilmiş delillere başvurmadan iddiasını kanıtlamak istediğini
varsayar (
bk. diğerleri arasında, Saunders – Birleşik Krallık, 17 Ara-
lık 1996, §68, Reports 1996-VI; Heaney ve McGuinness – İrlanda, no.
34720/97, §40, ECHR 2000-XII; ve yukarıda geçen Jalloh, §100
).
(b) Bu ilkelerin mevcut davada uygulanması
169.Sözleşme’nin 6(3). fıkrasındaki kendini suçlandırmama ilkesi ve
sanık haklarıyla ilgili gerekler, Sözleşme’nin 6(1). fıkrasındaki adil
muhakeme hakkının özel yönleri olarak görüldüğünden, Mahke-
me şikayetleri bu iki fıkrayı birlikte ele alarak inceleyecektir (
krş.