71 / 537
Ceza Yargılamasında Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi Sorunu
70
tedir
34
. Diğer yandan İsviçre Federal Mahkemesi, ilgilinin yani somut
olayda sanığın “
kişisel haklarının korunmasına yönelik meşru çıkarı söz ko-
nusu ise
” hukuka aykırı delilin reddedilmesini aksi halde değerlendi-
rilmesi gerektiğini belirtmiştir
35
. Belçika’da da Yargıtay, yasak deliller
dışındaki hukuka aykırı deliller açısından yerel mahkemenin bir de-
ğerlendirme yapması ve delilin güvenilirliğine ya da adil yargılanma
hakkına zarar veriliyorsa delili reddetmesi gerektiği görüşündedir
36
.
Hatta Avrupa dışında Yeni Zelanda Temyiz Mahkemesi de
R. v.
Garyson and Taylor
(1997, 1 NZLR 21, 24) kararında devlet görevlileri-
nin, karar olmaksızın konuta girmesinin konut dokunulmazlığını ihlal
suçunu oluşturduğunu kabul etmekle birlikte, hukuka aykırı arama ile
elde edilen delilin, ancak sanığa karşı
“adaletsizlik” (“unfairness
”) oluş-
turması halinde reddedilebileceği sonucuna ulaşmıştır
37
.
Görüşün somut bir yasa maddesi olarak yansıması İsviçre’de gö-
rülmektedir. 5 Ekim 2007 tarihli Ceza Muhakemesi Kanunu ile ülke
çapındaki ceza yargılamasını birleştiren bu ülkenin adı geçen yasa-
sının 139 ve devamı maddeleri hukuka aykırı deliller konusunu dü-
zenlemektedir. Bu bağlamda
“Hukuka aykırı olarak elde edilen delillerin
kullanılması”
başlıklı 140. maddenin 2. fıkrası şu hükmü içermektedir:
“
ceza makamları tarafından hukuka aykırı bir biçimde veya geçerlilik kural-
ları ihlal edilerek ikame edilen deliller kullanılamaz, meğerki kullanılmaları,
ağır suçların aydınlatılması için vazgeçilmez olsun
”. Dolayısıyla hukuka
aykırı olarak elde edilen delillerin kullanılmasını yasaklayan İsviçre
yasakoyucusu, buna bazı suçlar açısından bir istisna getirmekte ve
gerçeğe ulaşma / aydınlatma amacını üstün tutmaktadır. Böylece ağır
bir suç olarak düşünülebilecek, kasten adam öldürme ile ilgili bir da-
vada, yasak olmayan (örneğin, işkence) ama hukuka aykırı biçimde
elde edilen bir delil, başka bir delil bulunmaması veya yeterli delilin
bulunmaması halinde kullanılabilecektir.
- Türkiye’de Yargıtay içtihadı: Ülkemizin anayasal ve yasal mevzua-
tı yukarıda da belirtildiği gibi hukuka aykırı delillerin, istisnasız, mutlak
34 Feridun Yenisey,
a.g.e.
, s. 26.
35 ATF 109 Ia 244 bkz. Thomas Legler,
a.g.e.
, s. 206.
36 Benjamin Docquir,
Le droit de la vie
privée, Bruylant, Bruxelles, 2008, s. 329; Konuyla
ilgili ayrıntılı Belçika (Flaman ve Valon) içtihadı için bkz. Laurent Kennes,
La
preuve en matière
pénale, T. 1, Kluwer, Bruxelles, 2005, s. 59 vd.
37 Richard Clayton – Hugh Tomlinson,
a.g.e.
, s. 875.