TBB Dergisi 101. Sayı

TBB Dergisi 2012 (101)

Şennur AĞIRBAŞLI

da rituele uygun kesim yerinin bulunduğu, dernek üyelerinin ihtiyaç-

larını buralardan rahatça karşılayabileceğine dair red gerekçesini haklı

bulmuştur. Mahkeme bu ve benzeri davalarda dava konusu ile doğ-

rudan ya da dolaylı olarak ilgisi olan hükümet dışı kuruluş veya kişi

gruplarının taraf olma durumunu sorgulamamıştır.

I. 3. Özgürlüğün Konu ve Kapsamı

I. 3. a. Düşünce, Vicdan ve Din Sahibi Olma, Açıklama ve Uygulama Hakkı

AİHS‘nin 9. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinde mutlak bir

düşünce, vicdan ve din özgürlüğü öngörülmektedir. Bu hüküm öz-

gürlüğün iç dünyadaki yansımasıyla, başka bir deyişle

forum internum

alanıyla ilgili olup, bireysel ya da dinsel inançlar alanını sınırsız bir şe-

kilde korur. İçsel dünyaya dair olan fikir ve inanç edinilmesi ve değişti-

rilmesi hakkı hiç bir şekilde sınırlanamaz, devletin müdahelesine konu

olamaz. Birey inançları nedeniyle suçlanamaz, kendisine zora dayanan,

serbest iradeyi etkileyen herhangi bir yolla, bir inanç kabul ettirilemez

veya inançlarından vazgeçirilemez. Kişi istediği inanca sahip olabilece-

ği gibi, bunu açıklamaya da zorlanamaz. İç dünyaya dair olan kanaat,

din ve vicdan sahibi olma hakkı hiçbir koşulda engellenemez ve açıkla-

ma içermeyen inanç veya düşünce devlet müdahalesine konu olamaz.

Ancak din ve vicdan özgürlüğü sadece bireylerin inançlarını ve vicdanî

kanaatlerini güvence altına almakla gerçekleşmiş olmaz, bunun yanın-

da ayrıca inananların gerek bireysel hayatlarında gerekse toplumsal

ilişkilerinde, dinî inançlarını uygulama ve buna uygun şekilde davran-

ma özgürlüklerinin de garanti edilmesini gerektirir.

İnancı, vicdanı ya da kanaatı açıklama ve uygulama hakkı ise, öz-

gürlüğün dış dünyaya yansımasına, başka bir deyişle

forum externum

alanına ilişkin olup, 9. maddenin 1. fıkrasının ikinci cümlesinde ga-

ranti altına alınmıştır. Mutlak olmayan bu hüküm, aynı zamanda 9.

maddenin 2. fıkrasında öngörülen sınırlamaların da uygulama alanını

oluşturur; yani bir din veya inancın gerekli kıldığı veya ilham ettiği

her hareketi ve uygulamayı korumaz.

10 Bkz.

Zeynep O. Usa

l, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 9. Madde: Düşünce-Vic-

dan ve Din Özgürlüğü, S. 1-2. Kaynak:

coehelp. org/course/view.

php?id=13&topic=6.

11 Bkz.

Gölcüklü/Gözübüyük

, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, İstanbul