94 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Şennur AĞIRBAŞLI
93
hayatın gerekleri çerçevesin-de yerine getirme haklarının olduğunun
altını çizmiş, ancak başvurucunun eylemlerini
inancının zorunlu ifadesi
olarak addetmemiştir.
X. . /. Avusturya
18
davasında ise, Budist bir mahkumun sakal bırak-
mak, tesbih bulundurmak ve hayat felsefesini geliştirmek için zorun-
lu saydığı yayın ve kitapları edinme yönündeki istemlerini red eden
hapishane yönetiminin tavrının, Budizmin hayata geçirilmesi bakı-
mından tesbih çekmenin zorunlu olup olmadığı konusunda şüphenin
varlığı, sakalın mahkumun rahatlıkla tanınmasını önleyeceği ve talep
edilen kitapların doğrudan Budizm ile ilgili olmadığı argümanlarına
dayanılarak, 9. maddeyi ihlal etmediği sonucuna varılmıştır.
X. . /. Birleşik Krallık
19
davasındaki redde ilişkin kararda ise, başvu-
rucu Budist mahkumun Budist bir dergiye yazı göndermesinin engel-
lenmesi yönündeki idari işlemin, başvuruda başka Budistlerle temasa
geçilmesinin dini hayatın önemli bir parçası olduğunun gösterilebilmiş
olmasının aksine, dini dergide makale yayınlanmasının ibadet uygula-
malarının zorunlu bir parçası olduğunun ispat edilemediği gerekçesine
dayanılarak, Sözleşme’ye aykırılık teşkil etmediği sonucuna varılmıştır.
AİHS’nin 9. maddesinin
inancın zorunlu ifadesi
olan eylemleri ko-
ruyacağı, fakat
inanç saikiyle
yapulan
her türlü eylemi korumayacağına
ilişkin Komisyon görüşünü daha sonra Mahkeme de içtihatlarına al-
mıştır.
20
Ancak kabul etmek gerekir ki, buradaki
zorunlu ifade
kriteri
yerleşik, yaygın ve bilinen dinler için kolayca uygulanabilecekken, bu
tür özelliklere sahip olmayan yeni dinler için oldukça zor olacaktır.
I. 3. d. İnanmama ve Din Değiştirme Özgürlüğü
AİHS’nin 9. maddesinin birinci fıkra metninde herkesin din ve
inancını değiştirmede özgür olduğu açıkça belirtilmektedir. Bu somut
18 AİHK‘nun 15 Şubat 1965 tarihli,
X. . /. Avusturya
davasındaki kararı, Başvuru no.
1753/63, YB 8/1965.
19 AİHK‘nun 20 Aralık 1974 tarihli,
X. . /. Birleşik Krallık
davasındaki kararı, Başvuru
no. 5442/72.
20 AİHM’nin bu yöndeki kararlarından bazıları şunlardır: 29 Haziran 2004 tarihli,
Leyla Şahin . /. Türkiye
davası, Başvuru no. 44774/98; 29 Haziran 2004 tarihli,
Zey-
nep Tekin . /. Türkiye
davası, Başvuru no. 41556/98; 24 Ekim 2006 tarihli,
Yüksektepe
. /. Türkiye
kararı, Başvuru no. 62227/00; 04 Aralık 2008 tarihli
Doğru . /. Fransa
ve
Kervancı . /. Fransa
kararları, Başvuru no. 27058/05 ve 31645/04; 23 Şubat 2010
tarihli,
Ahmet Arsal ve diğerleri . /. Türkiye
davası, Başvuru no. 41135/98.