140 / 473
TBB Dergisi 2012 (102)
Olgun AKBULUT
139
Her üç kategoride yer alan dillerin anayasal değeri birbirinden
farklıdır. Devlet, resmi dilin ülkenin her yerinde kullanımını ve geli-
şimini
“sağlar”
, azınlık dillerini hukuken
“korur”,
uluslararası iletişim
dillerinin öğrenilmesini ise sadece
“teşvik eder”.
En düşük vurgu üçün-
cü kategorideki diller içindir. Öyle ki, devlet yabancı dilde dershane
açılmasına izin vermekle bile teşvik görevini yerine getirmiş olabile-
cektir. Anayasada yer almasının gereği tartışılabilecek bu tarz bir dü-
zenleme olsa olsa resmi dil ile Rusça ve diğer ulusal azınlık dillerinin
ayrıcalıklı konumunu belirginleştirmeye yaramaktadır.
Slovakya Anayasası da 6. maddesinin ilk fıkrasında
“Slovak Cum-
huriyeti topraklarında devlet dili Slovak dilidir”
dedikten sonra hemen
ikinci fıkrada
“Slovak dilinin dışındaki dillerin resmi makamlarla olan ile-
tişimde kullanılmasının kanunla düzenleneceğini belirtmiştir”
.
69
Böylelikle
azınlık dillerinin kamu ile iletişimde kullanılabilecek diller olmasının
yolu açılmış olmaktadır.
Letonya ise ikinci ülkeler sınıfındadır. Yukarıda ele alınan Pod-
kolzina ve Ignatane davalarının konusunun ana dili Rusça olan azınlı-
ğın seçilme hakkı olduğunu ve Letonya Anayasası’nda koruma altına
alınan tek dilin Letonyaca olduğunu hatırlatarak 1999 tarihli Devlet
Dil Yasası’na bakalım. Yasa sadece Letonyaca’nın devlet dili olduğu-
nu hatırlattıktan sonra beşinci maddesinde:
“Liv dili dışında, Letonya
Cumhuriyeti’nde kullanılan diğer dillerin tümü bu yasa kapsamında yabancı
dil kabul edilir”
demektedir.
70
Liv dili ise Fincenin eski bir versiyonu
olup çok küçük bir grup tarafından konuşulmaktadır.
71
Güney Afrika Anayasası 11 dili resmi dil olarak tanıdığı altıncı
maddenin son fıkrasında resmi dil dışındaki diğer dillere de yer ver-
miştir. Bu maddeye göre (m. 6/5);
“Ulusal yasayla kurulacak Güney Afrika İçi Dil Kurulu;
a) i. Tüm resmi dilleri,
69 Bkz.
http://www.ncsr. sk/web/Static/en-US/NRSR/Dokumenty/constitution.
doc (Erişim tarihi: 10. 03. 2012)
70 Duncan Wilson,
Minority Rights in Education: Lessons for the European Union form
Estonia, Latvia, Romania and the former Yugoslav Republic of Macedonia
, Elanders
Novum AB, Göteborg, 2002, s. 44.
71 Valts Ernštreits,
“The Liv language today”
,
http://www. livones. lv/libiesi/
valoda/?raksts=168 (Erişim tarihi: 23. 02. 2012).