137 / 473
Resmi Dil ve Anayasalarda Düzenlenişi
136
bir soru da kamunun tüm bu dillerde aynı anda hizmet verecek şekil-
de nasıl örgütleneceğidir. Başta anayasalar olmak üzere, ilgili kanun-
lar ve uluslararası sözleşmeler bu sorunun cevabını da vermektedir.
Genel uygulama
“yeterli sayı”, “uygulanabilirlik”
(Güney Afrika Anaya-
sası m. 29/2) gibi genel kavramlar kullanarak idareye takdir yetkisi bı-
rakmaktır. Neyin uygulanabilir olduğunu belirlemede her olayı kendi
içinde değerlendirmek gerekecektir. Örneğin, resmi dillerden birinde
yeterli kabul edilen bir sayıda kişi tarafından eğitim talep edildiğinde
devletin önünde, talep edilen dilde eğitim veren okul açma, çift dilli
okullar kurma veya aynı okulda çoğunluk diline paralel sınıflar oluş-
turma gibi alternatifler vardır. Ancak bu hak bir kez sağlandığında bu
sefer devletin negatif yükümlülüğü devreye girer ve yeteri derecede
meşru gerekçeler olmadıkça bu hakkın kullanımı sınırlandırılamaz ve
ortadan kaldırılamaz.
62
Birden fazla resmi dile yer veren ülkeler listesini uzatmak müm-
kündür. Tüketici olmamakla birlikte, yukarıda yer verilenlere ek ola-
rak şu ülkeler de örneklenebilir: Belçika’da Hollandaca, Fransızca ve
Almanca; İspanya’da ulusal düzeyde İspanyolca, özerk bölgelerde
Katalanca, Bask dili ve Gal dili (İspanya AY m. 3), Slovenya’da ulusal
düzeyde Slovence bazı belediyelerde İtalyanca ve Macarca (Slovenya
Anayasası m. 11); Singapur’da İngilizce, Mandarin Çince, Malayca ve
Tamil dili (Singapur AY m. 44, 53); Lüksemburg’da Lüksemburgca,
Fransızca ve Almanca; Malta’da Maltaca ve İngilizce (Malta AY m.
5); Montenegro’da Montenegro dili, Sırpça, Boşnakça, Arnavutça ve
Hırvatça (Montenegro AY m. 13); Hollanda’da Hollandaca ve Friz-
ce; İtalya’da ulusal düzeyde İtalyanca, özerk bölgeler Güney Tirol’de
Almanca, Valle d’Aosta’da Fransızca, Tireste ve Gorizia’da Slovence;
İsrail’de İbranice ve Arapça; Bosna Hersek’de Boşnakça, Sırpça ve Hır-
vatça, Kıbrıs Cumhuriyeti’nde Rumca ve Türkçe (Kıbrıs Cumhuriyeti
AY m. 3), Hindistan’da Hintçe ve İngilizce (AY m. 343) gibi.
Birden fazla resmi dil düzenlemesi kadar anayasalarda sıklıkla
rastladığımız bir diğer düzenleme de resmi dil dışındaki diğer dillerin
konumudur.
62 Güney Afrika Anayasa Mahkemesi, Head of Department: Mpumalanga Depart-
ment of Education and Another v Hoërskool Ermelo and Another (CCT40/09)
[2009] ZACC 32; 2010 (2) SA 415 (CC) ; 2010 (3) BCLR 177 (CC) (14 October 2009),
par. 52.