138 / 473
TBB Dergisi 2012 (102)
Olgun AKBULUT
137
V. Resmi Dil Dışındaki Diğer Dillerin Anayasalarda Düzenlenişi
Fransa’nın farklı bölgelerinde yaşayan azınlıkların yoğun lobi faa-
liyetleri sonrasında 1958 Fransa Anayasası’nın 75. maddesine 23 Tem-
muz 2008 tarihinde 75-I maddesi olarak şu hüküm eklenmiştir:
“Bölge-
sel diller Fransa’nın mirasına aittir”
.
63
Örnek olsun, 2004 tarihli Fransız
Polenezyası Özerklik Yasası, 1958 Fransa Anayasası’nın hem resmi
dili Fransızca olarak ilan eden ikinci maddesini hem de bölgesel dil-
leri kucaklayan 75-I maddesini kapsayan bir düzenleme içermektedir.
Yasanın 57. maddesi Fransız Polenezyası’nda resmi dil Fransızca’dır
derken, aynı zamanda Tahiti dilinin de bölgenin kültürel kimliğinin
temel bir unsuru olduğunu ifade etmektedir.
64
Ancak, Tahiti dili kamu
makamlarının değil, özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerinin kullanabi-
lecekleri bir dildir. AİHM de bu formülasyonu onaylamış ve Tahiti di-
linin bölgede resmi makamlar önünde (davada, bölgesel parlamento-
da) kullanılamıyor olmasını ifade özgürlüğü kapsamında incelenebilir
bulmamıştır.
65
Buna rağmen, bölgesel dillerin geleneksel olarak konu-
şuldukları bölgelerde yarı-resmi dil statüsüne kavuşmakta olduğunu
vurgulayanlar da vardır. Buna gerekçe olarak, geleneksel olarak böl-
ge nüfusu tarafından konuşulan dilin öğretiminin kamu okullarında
mümkün olmasını göstermektedirler.
66
Kanımca, bir dilin belirli bir
grubun ana dili olmasına rağmen o gruba mensup çocuklara yabancı
63
“France’s L’Académie Française upset by rule to recognise regional tongues”
,
Telegraph
,
17. 08. 2008.
64
“Fransız Polenezyası’nın Özerklik Statüsü Üzerine 2004-192 sayılı 27 Şubat 2004 tarihli
Organik Yasa”
nın Kültürel kimlik başlıklı 7. Kısım’da yer alan 57. maddesinin
birinci fıkrası şöyledir:
“Fransızca, Fransız Polenezyası’nın resmi dilidir. [Fransızca’nın] kullanımı, gerek bir
kamu hizmeti yükümlülüğünün yerine getirilmesi esnasında kamu tüzelkişileri ve özel
hukuk kişileri için; gerekse idareler ve kamu hizmetleri ile ilişkileri esnasında kullanıcılar
için zorunludur. Tahiti dili, kültürel kimliğin temel bir unsurudur: toplumsal bağlılığın
çimentosu, gündelik iletişim dilidir; Fransız Polenezyası’nın zenginliğini oluşturan kül-
türel çeşitliliği teminat altına almak amacıyla, Cumhuriyet’in dili yanında diğer Polene-
zya dilleri ile aynı ölçüde tanınmıştır ve korunmalıdır. Fransızca, Tahiti, Marquis, Pau-
motu, Mangarev dilleri Fransız Polenezyası’nın dilleridir. Özel hukuk gerçek ve tüzel
kişileri, bunları işlemlerinde ve sözleşmelerinde serbestçe kullanırlar; bunlar, resmi dil ile
yazılmadıkları gerekçesiyle hiçbir hükümsüzlük taşımazlar”
.
65 Mahkeme ayrıca resmi dil dışında bir dilde kamu makamları ile iletişimi ifade
özgürlüğü kapsamında görmemektedir. Bkz. Sabrina Birk-Levy/Fransa, Başvuru
No: 39426/06, 21 Eylül 2010 tarihli kabul edilebilirlik kararı, s. 12-13.
66 Bkz. Poggeschi, s. 210-211 ve 221, dp. 18.