163 / 473
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı’nda Yer Alan İkamet İzni Türleri İle ...
162
IV. YUKK Tasarısı
49
Türk yabancılar hukukunda yabancıların hak ve özgürlükleri-
ni düzenleyen kod niteliğinde bir kanun bulunmamaktadır. YUKK
Tasarısı’nın genel gerekçesi’nde,
“uluslararası koruma dışında kalan ya-
bancıların ülkeye girişini, ülkede kalışını, ülkeden çıkışını, vize ve ikamet izni
işlemlerini, sınır dışı edilmelerini ve Türkiye’de bulundukları sürece sahip
oldukları hak ve yükümlülüklerini düzenleyen Pasaport Kanunu ile Yaban-
cıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun, 1950 tarihli olup,
güncel sorunlar ve gelişmeler karşısında yetersiz kalmaktadır. Bunun yanın-
da, uluslararası koruma alanında kanun düzeyinde temel bir düzenleme bu-
lunmamakta, uygulamalar idarî düzenlemeler doğrultusunda yürütülmekte-
dir”,
denilmektedir.
Tasarı, bu haliyle kanunlaşması halinde,
“Türk Yabancılar Kodu”
olarak nitelendirilebilecek bir düzenleme olacaktır. Bu bağlamda ol-
dukça ayrıntılı bir metne sahip olan YUKK Tasarısı’nda yer alan bazı
kavramların yeni olduğu belirtilmelidir. Bu kavramlara
“göç”
50
;
“ulus-
lararası koruma”
51
;
“şartlı mülteci”
52
;
“ikincil koruma sahibi yabancı”
53
ve
49 Bkz. dn. 10.
50 Tasarı’ya göç, “yabancıların, yasal yollarla Türkiye’ye girişini, Türkiye’de kalışını
ve Türkiye’den çıkışını ifade eden düzenli göç ile yabancıların yasadışı yollarla
Türkiye’ye girişini, Türkiye’de kalışını, Türkiye’den çıkışını ve Türkiye’de izinsiz
çalışmasını ifade eden düzensiz göçü ve Türkiye’den koruma talep eden yabancı-
lara sağlanacak korumayı” ifade eder: m. 3/1-ı.
51 Uluslararası koruma; “mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statüsünü” ifa-
de eder: YUKK Tasarısı m. 3/1-r.
52 YUKK Tasarısı, İltica Yönetmeliği’ni (bkz. dn. 39) yürürlükten kaldırılacak mev-
zuat arasında saymamaktadır. İltica Yönetmeliği’nde “sığınmacı” statüsünde
olan kişiler (m. 3/2), YUKK Tasarısı’nda “şartlı mülteci” olarak tanımlanmakta-
dır (Tasarı m. 61/2). İltica Yönetmeliği’ndeki “mülteci” tanımı (m. 3/1) ile YUKK
Tasarısı’nda mülteci tanımı (m. 61/1) aynıdır.
53 YUKK Tasarısı’nda mülteci ve şartlı mülteci kategorisine girmeyen bir kısım ya-
bancılar, “ikincil koruma sahibi yabancı” olarak tanımlanmıştır. Tasarı’ya göre,
“mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelenemeyen ancak, menşe ülkesine veya
ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde; a) Ölüm cezasına mahkûm olacak
veya ölüm cezası infaz edilecek, b) İşkenceye veya insanlık dışı veya onur kırıcı
muamele ya da cezaya maruz kalacak, c) Uluslararası veya ülke genelindeki silah-
lı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına
ve hayatına yönelik ciddî, bireysel tehditle karşılaşacak olması nedeniyle menşe
ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz konusu
tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya da vatansız kişiye statü belir-
leme işlemleri sonrasında ikincil koruma statüsü verilir”: m. 61/3.