165 / 473
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı’nda Yer Alan İkamet İzni Türleri İle ...
164
YUKK Tasarısı ile ikamet izin başvurusu yapılacak makam de-
ğişecektir. Tasarı’ya göre,
“ikamet izni başvurusu, yabancının vatandaşı
olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti konsolos-
luklarına yapılır”
(m. 21/1). Bununla birlikte, hayli uzun sayılabilecek
bir liste halinde sıralanan durumlarda, başvurunun valiliklere de yapı-
labileceği düzenlenmiştir (m. 22). Anılan bu hükümde sayılan listede
“uzun dönem ikamet izni”
ile
“insanî ikamet izni”
de yer almaktadır (m.
22/1-c ve ç).
B) İkamet İzni Türleri
YUKK Tasarısı’nda YİSK döneminde kanun ve genelgelerde
hukukî dayanağını bulan birçok ikamet tezkeresi türünün kanun met-
nine aktarıldığını görmek mümkündür. Tasarı’da ikamet izni çeşitleri,
kısa dönem; aile
58
; öğrenci
59
; uzun dönem
60
; insanî
61
ve insan ticareti
mağduru ikamet izni
62
şeklinde sayılmıştır (m. 30).
Kısa dönem ikamet izni alabilecek kişi grupları arasında,
“turizm
amaçlı gelenler”
ile (m. 31/1-e)
“kamu sağlığına tehdit olarak nitelendiri-
len hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler”
(m. 31/1-f)
58 “Türk vatandaşlarının veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile
mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; a) Yabancı
eşine, b) Kendisi-
nin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, c) Kendisinin veya eşinin ba-
ğımlı yabancı çocuğuna her defasında iki yılı aşmayacak şekilde ve her halükârda
destekleyicinin ikamet izni süresini aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilir”:
YUKK Tasarısı m. 34/1.
59
“Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora
öğrenimi görecek yabancılara, öğrenci ikamet izni verilir”
: YUKK Tasarısı m. 38/1-ilk
cümle.
60
“Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Göç Politikaları
Kurulu’nun belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafın-
dan süresiz ikamet etme hakkı verilir”
: YUKK Tasarısı m. 42/1.
61 Tasarı ile Türk Yabancılar Hukukunda daha önce hiç yer almamış olan
“insanî
ikamet izni”
düzenlenmiştir. Bu iznin özelliği,
“Kanundaki diğer ikamet izinlerinin
verilmesindeki şartlar aranmasına”
gerek olmaksızın verilebilmesidir. İnsanî ikamet
izninin, temelde, acil durumlarda Türkiye’de kalmak zorunda olan kişilere yöne-
lik olduğu söylenebilir.
62 Yabancılar Hukuku mevzuatında bir diğer yenilik olarak nitelendirebileceğimiz
“insan ticareti mağduru ikamet izni”
dir. Bu izin türü,
“insan ticareti mağduru olduğu
veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden
kurtulabilmeleri ve yetkililerle işbirliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri ama-
cıyla valilikçe 30 gün süreli ikamet izni verilebilir”:
m. 48/1. İznin en önemli özelli-
ği, bu iznin verilebilmesi için Tasarı’da ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar
aranmamasıdır (m. 48/2).