24 / 473
TBB Dergisi 2012 (102)
Burcu DEMREN DÖNMEZ
23
B. AİHS
AİHS m. 14’e göre “
Bu sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerden ya-
rarlanma özellikle, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler,
ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensupluk, servet, doğum veya
herhangi başka bir durum bakımından hiç bir ayrım yapılmadan sağlanır
29
.
”
Maddede de belirtildiği üzere, ayrımcılık yasağı, AİHS ile tanınan
hak ve özgürlüklerden yararlanma bakımından herhangi bir ayrıma
tabi olmadan herkes tarafından yararlanmayı garanti altına almakta-
dır. Maddede cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler,
ulusal veya sosyal köken, azınlık mensubiyeti, servet, doğum gibi se-
beplerle ayrıma tabi tutulma sınırlayıcı olarak değil, örnekleyici sebep-
ler olarak ifade edilmiştir
30
.
Sözleşme’de düzenlenen hakların Sözleşmeci Devlet tarafından
insanlar arasında hiç bir ayrıma tabi kılınmadan herkese karşı yerine
getirilmesini düzenleyen bu madde aslında diğer hükümlerle birlikte
yorumlanması gereken bir maddedir. Çünkü ayrımcılık yasağını düzen-
leyen 14. madde, Sözleşmede ve ek protokollerde tanınan ve güvence
altına alınan hak ve özgürlüklerin herkes tarafından kullanılabilmesi için
getirilmiş bir hükümdür
31
. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu durumu
ilk kez Belçika-Dil Davasında
32
dile getirmiştir. Mahkeme’ye göre, her ne
kadar 14. madde tek başına bir garanti getirmese de Sözleşme’deki diğer
hak ve özgürlüklerin garanti altına alınabilmesi için ilgili diğer madde-
lerle bağlantılı olarak değerlendirilmesi gerekir. Sözleşmedeki hakların
ve özgürlüklerin kullanılması bakımından 14. madde dikkate alınır.
Sözleşme’nin 14. maddesi ile, ayrımcılık açıkça yasaklanmıştır. Bu
madde, Sözleşme’de tanınan hak ve özgürlüklerin kullanılması bakı-
mından aynı ya da benzer durumda bulunanların farklı uygulamalara
tabi tutulmasını engellemektedir
33
.
29 Çeviri için bkz. Gölcüklü Feyyaz., Gözübüyük Şeref.,
Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi ve Uygulaması
, 3. bası, Ankara 2002, s. 452
30 Tezcan Durmuş, Erdem Mustafa R., Sancakdar Oğuz, Önok Murat, İnsan Hakları
El Kitabı, Seçkin yayıncılık Ankara 2011, s. 400
31 Gölcüklü F., Gözübüyük Ş., s. 400; Tezcan D., Erdem M. R., Sancakdar O., s. 400;
Janis Mark W., Kay Richard S., Bradley Anthony W.,
European Human Rights Law
Text and Materials
, Oxford University Press, 3. baskı, 2008, s. 457
32
Belçika Dil Davası (No 2)
, 23 Temmuz 1968, 1 E. H. R. R. 252, parag. 9
33 Gölcüklü F., Gözübüyük Ş., s. 400