25 / 473
Ayırımcılık Suçu
24
AİHS madde 14’te yer alan ayrımcılık yasağı, Birleşmiş Milletler
Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 26. maddesi
34
ve 12. Ek Proto-
kol
35
hükümleri ile tam olarak örtüşmemektedir. Ancak bu durum 14.
maddenin etkisiz olduğu anlamına gelmez
36
.
Her ayrım m. 14 kapsamında değerlendirilmez. Örneğin çocuk-
ların veya kadınların korunması amacıyla getirilen koruyucu düzen-
lemeler ayrımcılık yasağı kapsamına girmezler. Burada ifade edilen
ayrım yasağı, eşit durumda olanlara eşit davranılmaması nedeniyle
ortaya çıkmaktadır. Pek çok mahkeme kararında
37
da belirtildiği üze-
re yasaklanan ayrım,
“objektif ve makul bir nedenden mahrum bulunan”
diğer bir ifade ile meşru amaca yönelik olmayan, güdülen amaçla kul-
lanılan araç arasında makul bir oran ilişkisi bulunmayanlardır. Açıkça
belirtmek gerekirse, farklı durumda veya konumda olan kişilerin fark-
lı statü ya da işleme tabi tutulmaları ayrımcılık olarak tanımlanmaz
38
.
Önceki dönemlerde AB uyum süreci çerçevesinde, Anayasanın
10. maddesinde düzenlenen kanun önünde eşitlik ilkesinin yanında,
ayrımcılık yasağının doğrudan Anayasa’da düzenlenmesi girişimle-
ri sonuçsuz kalmıştır
39
. Ancak yeni anayasa çalışmaları kapsamında
34 Hukuk önünde eşitlik m. 26, “
Herkes, hukuk önünde eşittir ve hiç bir ayrımcılığa tabi
tutulmaksızın hukuk tarafından eşit olarak korunma hakkına sahiptir. Hukuk bu alanda
her türlü ayrımcılığı yasaklar ve herkese ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka
bir fikir, ulusal veya toplumsal köken, milliyet, doğum veya başka bir statü ile yapılan
ayrımcılığa karşı etkili ve eşit koruma sağlar. ”
35 Zira Ek 12 Nolu Protokol, hukuken temin edilmiş olan tüm haklardan yararlanma
bakımından ayrımcılık yasağını düzenleyerek oldukça geniş bir düzenleme
getirmiştir.
“Madde 1:
Ayrımcılığın Genel Olarak Yasaklanması
1. Hukuken temin edilmiş olan tüm haklardan yararlanma, cinsiyet, ırk, renk,
dil, din, siyasi veya diğer kanaatler, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azın-
lığa mensup olma, servet, doğum veya herhangi bir diğer statü bakımından
hiçbir ayrımcılık yapılmadan sağlanır.
2. Hiç kimse, 1. paragrafta belirtildiği şekilde hiç bir gerekçeyle, hiç bir kamu
makamı tarafından ayrımcılığa maruz bırakılamaz. ”
36 Janis M. W., Kay R. S., Bradley A. W., s. 457; Livingstone Stephen,
“Article 14
and the Prevention of Discrimination in the European Convention on Human Rights”
,
European Human Rights Law Review
1997, s. 25-34, parag. 26
37
Marckx/Belçika,
13. 6. 1979, A 31, parag. 33;
Abdulaziz, Cabales & Balkandali v. Birleşik
Krallık
, 28. 5. 1985, A 94, parag. 72 parag. 78;
Lithgow et autres/İngiltere
, 8. 7. 1986, A
102, parag. 177,181-183.
38 Gölcüklü F., Gözübüyük Ş., s. 400; Tezcan D., Erdem M. R., Sancakdar O., s. 400
39 Tezcan D., Erdem M. R., Sancakdar O., s. 401